Türkler Bizans ile ilk ilişkileri hangi Türk devleti döneminde kurmuşlardır?

Türklerin Bizans ile İlk İlişkileri: Göktürkler Dönemi

Göktürkler Kimdir?

Göktürkler, Orta Asya'da 552 yılında kurulmuş olan, Türk tarihinin ilk "Türk" adını resmî olarak kullanan devletidir. Bumin Kağan tarafından kurulan Göktürk Devleti, kısa sürede genişlemiş ve güçlü bir siyasi yapı oluşturmuştur. Doğu ve Batı olmak üzere iki kola ayrılan Göktürkler, geniş bir coğrafyada etkili olmuşlardır.

Bizans ve Göktürkler Arasındaki İlk Temas

• Düşman Ortaklığı: Göktürkler, Batı yönünde ilerlerken Sasani İmparatorluğu ile karşı karşıya gelmişlerdir. Sasani İmparatorluğu ise Bizans İmparatorluğu'nun ezeli düşmanıydı. Bu nedenle Göktürkler ve Bizans, ortak düşmanlarına karşı iş birliği yapma fırsatı bulmuşlardır.
• Diplomatik İlişkiler: Göktürkler, Bizans İmparatorluğu ile ilk diplomatik ilişkilerini 6. yüzyılın ortalarında kurmuşlardır. Bu dönemde Göktürkler, İpek Yolu'nun kontrolünü ele geçirmek için Sasani İmparatorluğu ile rekabete girmiştir. Bu durum, Bizans ile Göktürkleri yakınlaştırmıştır.

İlk Diplomatik Temsilcilik

• İlk Elçi Gönderimi (568): 568 yılında Göktürk Kağanı İstemi Yabgu, Bizans İmparatoru II. Justinianus'a elçi göndermiştir. Bu elçilik heyetinin başında Maniah adlı bir diplomat bulunuyordu.
• Amaç: Elçilik heyeti, Sasani İmparatorluğu'na karşı bir ittifak oluşturmak ve İpek Yolu üzerindeki ticareti geliştirmek amacıyla gönderilmiştir. İki devletin ortak çıkarları, bu iş birliğini mümkün kılmıştır.

İlişkilerin Niteliği

• Askerî ve Ticari İş Birliği: Göktürkler, Sasani İmparatorluğu'nun İpek Yolu üzerindeki tekeli kırmak amacıyla Bizans ile ittifak yapmıştır. Bu ittifak, askerî ve ticari iş birliğini kapsamaktaydı.
• İpek Yolu'nun Kontrolü: Göktürkler, İpek Yolu'nu kontrol altına almak ve Sasani engelini aşmak için Bizans ile ticaret yapmak istemiştir. Bizans ise ekonomik olarak güçlenmek ve Sasani baskısından kurtulmak amacıyla bu ittifaka sıcak bakmıştır.

İttifakın Sonuçları

1. Askerî Başarılar: Göktürkler ve Bizans, Sasani İmparatorluğu'na karşı ortak seferler düzenlemiştir. Bu seferlerde Sasaniler ciddi kayıplar yaşamış ve İpek Yolu üzerindeki hakimiyetleri zayıflamıştır.
2. Ticaretin Gelişimi: Bu ittifak, Bizans ve Göktürkler arasındaki ticareti canlandırmıştır. İpek Yolu'nun kuzey güzergâhı daha güvenli hale gelmiş ve ticaret hacmi artmıştır.
3. Kültürel Etkileşim: Göktürkler ile Bizans arasındaki ilişkiler, kültürel etkileşimlere de yol açmıştır. Bizans kaynaklarında Göktürkler hakkında bilgiler yer almış, Göktürk kültürü Bizanslılar tarafından tanınmıştır.

Göktürk-Bizans İlişkilerinin Önemi

• İlk Diplomatik Temas: Bu ilişkiler, Türklerin Avrupa ile kurduğu ilk resmî diplomatik temastır. Bu bağlamda, Türk-Bizans ilişkileri Türk tarihinin Batı ile olan ilk siyasi ve ekonomik bağlantısıdır.
• Jeopolitik Strateji: Göktürkler, Batı'ya yönelik politikalarında Bizans'ı önemli bir müttefik olarak görmüşlerdir. Bu strateji, Orta Asya'da güç dengelerinin değişmesine katkıda bulunmuştur.
• Bizans'ın Türkler Üzerindeki Algısı: Bu ilişkiler, Bizans'ın Türkler hakkındaki bilgi birikimini artırmış ve Batı'nın Türkleri tanımasına olanak sağlamıştır.

Sonuç ve Değerlendirme

Göktürkler döneminde kurulan Bizans ilişkileri, Orta Asya'nın Batı ile olan ilişkilerini şekillendirmiştir. Bu temaslar, ilerleyen dönemlerde farklı Türk devletlerinin Bizans ile kuracağı ilişkilere zemin hazırlamış ve Türk-Bizans tarihine yön vermiştir. Türklerin Avrupa'daki varlığı ve etkisi, bu diplomatik ilişkilerle başlamış ve sonraki yüzyıllarda daha da güçlenmiştir. 

Türkler Bizans'la ilk ilişkilerini Göktürkler döneminde kurmuşlardır.