24 Nisan Önergesi

 

24 Nisan Önergesi (1920)

24 Nisan Önergesi, I. TBMM'nin açılmasından bir gün sonra Mustafa Kemal tarafından sunulmuş ve kabul edilmiştir. Bu önerge, Milli Mücadele döneminde devlet yönetiminin nasıl olacağını belirleyen önemli bir düzenlemedir.

Önergenin Kabul Edilme Sebepleri:

• Osmanlı Hükümeti'nin fiilen işlevsiz hale gelmesi.
• İstanbul'un işgali ve Mebusan Meclisi'nin kapatılması.
• Milli Mücadele'nin etkin ve merkezi bir yönetimle yürütülme zorunluluğu.
• Yeni bir devlet düzeninin kurulma gerekliliği.

Önergenin Maddeleri:

1. Hükümet kurmak zorunludur: İşgaller karşısında merkezi bir yönetim kurarak mücadeleyi güçlendirmek amaçlanmıştır.
2. Geçici bir hükümet başkanı veya padişah vekili atanamaz: Milli irade dışında bir otoritenin kabul edilmeyeceği vurgulanmıştır.
3. Büyük Millet Meclisi'nin üstünde bir güç yoktur: Egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu ifade edilmiştir.
4. Yasama ve yürütme yetkilerinin TBMM'de toplanması: Güçler birliği ilkesi benimsenmiş, TBMM'nin mutlak otoritesi kabul edilmiştir.
5. Meclis içinden seçilecek bir kurul hükümet işlerini yürütür: Hükümet, meclisin içinden çıkan bir heyet tarafından yönetilecektir.
6. Meclis başkanı, aynı zamanda hükümetin başkanıdır: Yürütme yetkisinin doğrudan meclis başkanına verilmesiyle yönetim daha güçlü hale getirilmiştir.
7. Padişah ve halifenin yeri, kurtuluştan sonra meclis tarafından belirlenecektir: Saltanat ve hilafetin geleceği, bağımsızlık kazanıldıktan sonra millet iradesine bırakılmıştır.

Önergenin Önemi ve Sonuçları:

• Güçler Birliği İlkesi: Yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin TBMM'de toplanmasıyla hızlı ve etkin kararlar alınmıştır.
• Egemenlik Anlayışının Değişimi: Osmanlı'nın monarşik yapısından uzaklaşılarak millet egemenliği esas alınmıştır.
• Milli Mücadele'nin Merkezi Yönetimi: Milli Mücadele'nin tek elden yürütülmesini sağlamış ve İstanbul Hükümeti'nin etkisini tamamen yok etmiştir.
• Mustafa Kemal'in Liderliği: Meclis başkanı olarak Mustafa Kemal, hem yasama hem de yürütme gücünü elinde tutarak mücadelenin lideri olmuştur.
• Yeni Devletin Temeli: Türkiye Cumhuriyeti'nin temelleri bu önerge ile atılmış ve yeni bir yönetim anlayışı geliştirilmiştir.