Abdülmecid Dönemi ve Islahatları 📚

Abdülmecid'in Saltanatı (1839-1861)

• Abdülmecid, II. Mahmut'un oğlu ve Osmanlı Devleti'nin Dağılma Dönemi'nde tahtta olan önemli bir padişahtır.
• Babasının başlattığı Batılılaşma ve modernleşme hareketlerini daha ileriye taşımıştır.
• Tanzimat ve Islahat Fermanları ile köklü reformlar yaparak devletin yıkılışını önlemeye çalışmıştır.
• Dış borçlanmanın başladığı padişah olarak bilinir.
• Kırım Savaşı'na katılmış ve Osmanlı Devleti'nin Avrupa Devleti olarak kabul edilmesini sağlamıştır.

Dış Politika ve Antlaşmalar

Londra Konferansı (1840)

• Mısır Sorunu'nun çözümü için düzenlenmiştir.
• Mısır Sorunu, iç sorunken dış sorun haline gelmiştir.
• Mehmet Ali Paşa'nın Mısır valiliği ve Suriye üzerindeki hakları tartışılmıştır.

Londra Boğazlar Antlaşması (1841)

• Boğazlar, uluslararası bir statü kazanmıştır.
• Osmanlı'nın Boğazlar üzerindeki egemenliği sınırlandırılmıştır.
• Rusya'nın Boğazlar üzerindeki etkisi azalmıştır.
• İngiltere, Fransa, Avusturya, Prusya ve Rusya gibi büyük devletler antlaşmada yer almıştır.

Kırım Savaşı (1853-1856)

• Rusya'nın sıcak denizlere inme politikası ve Ortodoksların koruyuculuğunu üstlenme iddiası nedeniyle başlamıştır.
• Osmanlı, İngiltere, Fransa ve Piyemonte ile birlikte Rusya'ya karşı savaşmıştır.
• Osmanlı Devleti, ilk kez dış borç almıştır (İngiltere'den).

Paris Antlaşması (1856)

• Kırım Savaşı'nı sona erdiren antlaşmadır.
• Osmanlı Devleti, Avrupa devleti olarak kabul edilmiştir.
• Boğazların kapalı kalması kararlaştırılmış ve Osmanlı'nın toprak bütünlüğü Avrupa devletlerinin garantisi altına alınmıştır.
• Osmanlı, Avrupa Devletler Hukuku'na dâhil olmuştur.

İç Politika ve Islahatlar

Tanzimat Fermanı (1839)

• Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda okunmuştur.
• Hukuk devleti anlayışına geçişin temelidir.
• Can, mal ve namus güvenliği sağlanmıştır.
• Vergi toplama yöntemi düzene sokulmuş ve iltizam sistemi zayıflatılmıştır.
• Askerlik, vatan hizmeti olarak belirlenmiştir.
• Mülkiyet hakkı güvence altına alınmıştır.

Islahat Fermanı (1856)

• Paris Antlaşması öncesinde Avrupalı devletlere şirin görünmek amacıyla ilan edilmiştir.
• Gayrimüslimlere daha geniş haklar verilmiş, devlet memurluğuna kabul edilmeleri sağlanmıştır.
• Ayrıcalıklı cemaat mahkemeleri kurulmuş, adalet sisteminde çok hukukluluk ortaya çıkmıştır.
• Vergi ve askerlik konularında Müslümanlarla gayrimüslimler arasında eşitlik sağlanmaya çalışılmıştır.

Eğitim ve Kültür Alanında Islahatlar

• Maarif-i Umumiye Nezareti (Millî Eğitim Bakanlığı) kuruldu.
• Darü'l Muallim: Öğretmen okulu açıldı.
• Mülkiye Mektebi: Kamu yönetimi eğitimi vermek amacıyla açılmıştır.
• Encümen-i Daniş: İlk bilimler akademisi olarak kuruldu.
• Darülmaarif: Eğitimde modernleşme amaçlanmıştır.
• İlk özel gazete: Tercüman-ı Ahval (Şinasi ve Agâh Efendi tarafından çıkarılmıştır).
• Yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis çıkarılmıştır.
• Mecmua-ı Fünun: Bilimsel içerikli dergi yayımlanmıştır.
• Vekayı Tıbbiye: İlk tıp dergisi çıkarılmıştır.

Ekonomik Islahatlar

• İlk Osmanlı Bankası: Bank-ı Dersaadet kurulmuştur.
• Bank-ı Osmani: İngiliz sermayesiyle kurulan bankadır.
• Kaime: İlk kağıt para basılmıştır.
• Mecidiye: İlk madenî para basılmıştır.
• İzmir-Aydın Demiryolu: Anadolu’da yapılan ilk demiryoludur.
• Kahire-İskenderiye Demiryolu: Osmanlı'nın genelindeki ilk demiryoludur.
• İltizam sistemi kaldırılmış ve muhasıllık meclisleri kurulmuştur.
• Şirket-i Hayriye: İlk denizyolu işletmesi kurulmuştur.
• Islah-ı Sanayi Komisyonu: Sanayi faaliyetlerini geliştirmek için kurulmuştur.

Asayiş ve Güvenlik

• Jandarma ve Polis Teşkilatları kurulmuştur.
• Telgraf hatları İstanbul-Edirne-Varna arasında döşenmiştir.
• Pasaport uygulaması genişletilmiştir.

Mimari ve Sanat

• Dolmabahçe Sarayı yapılmıştır. Batı tarzı bir saraydır ve lüks bir yapıdır.
• Batılılaşmanın mimariye yansıyan önemli bir göstergesidir.

Abdülmecid Döneminin Değerlendirilmesi

• Başarılar:
  • Avrupa ile diplomatik ilişkiler geliştirilmiştir.
  • Osmanlı, Avrupa Devleti olarak kabul edilmiştir.
  • Eğitimde modernleşme yolunda büyük adımlar atılmıştır.
  • Askerî, ekonomik ve hukuk alanında reformlar yapılmıştır.
• Başarısızlıklar:
  • Dış borçlanma, ekonomik bağımsızlığı zayıflatmıştır.
  • Gayrimüslimlere verilen geniş haklar, Müslüman tebaayı rahatsız etmiştir.
  • Batılılaşma hareketleri, toplumda çatışmalara neden olmuştur.

KPSS İçin Önemli Notlar:

• Tanzimat Fermanı (1839): Hukuk devleti anlayışının başlangıcı.
• Islahat Fermanı (1856): Gayrimüslimlere haklar verilmiştir.
• Kırım Savaşı: Osmanlı'nın dış borç aldığı ilk savaş.
• Paris Antlaşması: Osmanlı'nın Avrupa Devleti olarak kabul edilmesi.
• Londra Boğazlar Antlaşması: Boğazlar sorunu.