Anayasa Mahkemesi'nin Görev ve Yetkileri

 

Anayasa Mahkemesi'nin Görev ve Yetkileri

---

1. Anayasa'ya Uygunluk Denetimi

• Kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve TBMM İçtüzüğü;
  • Şekil ve esas bakımından Anayasa'ya uygunluk açısından denetlenir.
• Anayasa değişiklikleri sadece şekil bakımından incelenir.
• Olağanüstü hal ve savaş hali Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, şekil ve esas bakımından denetime tabi değildir.

---

2. Şekil Bakımından Denetim

• Kanunlar için şekil bakımından denetim; son oylamanın öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı incelenir.
• Anayasa değişikliklerinde şekil denetimi:
  • Teklif çoğunluğu,
  • Oylama çoğunluğu,
  • İvedilikle görüşülememe şartlarına uyulup uyulmadığı kontrol edilir.
• Şekil denetimi, Cumhurbaşkanı veya TBMM üyelerinin 1/5'i tarafından istenebilir.
• Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren 10 gün geçtikten sonra şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz.

---

3. Esas Bakımından Denetim

• Anayasa Mahkemesi, kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasa'nın esasına uygun olup olmadığını denetler.
• Esas bakımından denetim, şekil denetiminden farklı olarak daha kapsamlıdır ve normların içeriklerini değerlendirir.

---

4. Bireysel Başvuru

• Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinin kamu gücü tarafından ihlal edildiğini ileri sürerek Anayasa Mahkemesine başvurabilir.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki hak ve özgürlükler de bu kapsamdadır.
• Olağan kanun yolları tükenmeden bireysel başvuru yapılamaz.
• Bireysel başvuru usul ve esasları kanunla düzenlenir.
• Kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlar, bireysel başvuruda incelenmez.

---

5. Yüce Divan Görevi

Görevleriyle ilgili suçlar nedeniyle yargılananlar:

• Cumhurbaşkanı,
• TBMM Başkanı,
• Cumhurbaşkanı yardımcıları,
• Bakanlar,
• Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay başkan ve üyeleri,
• Başsavcılar, Cumhuriyet Başsavcıvekili,
• Hakimler ve Savcılar Kurulu,
• Sayıştay Başkan ve üyeleri,
• Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları.

📝 Yüce Divan'da Savcılık Görevi:

• Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili tarafından yürütülür.
• Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir.
• Genel Kurulun yeniden inceleme sonrası verdiği kararlar kesindir.

---

6. Anayasa Mahkemesi'nin Diğer Görevleri

• Siyasi parti kapatma davalarına bakar.
• Siyasi partilerin mali denetimlerini gerçekleştirir.
• Anayasa ile verilen diğer görevleri yerine getirir.

---

KPSS İçin Önemli Notlar

1. Bireysel başvuru için tüm olağan kanun yolları tüketilmelidir.
2. Olağanüstü hal ve savaş hali Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, Anayasa Mahkemesi denetimine tabi değildir.
3. Anayasa değişiklikleri sadece şekil bakımından denetlenir.
4. Yüce Divan sıfatıyla yargılama yetkisine sahiptir.
5. Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir.