Balkan Antantı, Sadabat Paktı, Akdeniz Paktı

 

Balkan Antantı (1934)

Arka Plan:

• I. Dünya Savaşı'ndan sonra Balkanlarda sınır değişiklikleri yaşanmış, ülkeler arasında güvensizlikler oluşmuştur.
• İtalya’nın yayılmacı politikaları ve Bulgaristan’ın revizyonist (sınır değişikliklerini savunan) tutumu, Balkan ülkelerini bir araya getirmiştir.
• Türkiye, Lozan Antlaşması'ndan sonra barışçıl dış politikasını sürdürerek bölgesel iş birliğine önem vermiştir.

Balkan Antantı'nın Kurulması:

• 9 Şubat 1934'te Atina'da imzalanmıştır.
• Antlaşmaya katılan ülkeler:
  • Türkiye
  • Yunanistan
  • Yugoslavya
  • Romanya
• Bulgaristan sınır revizyonu isteği nedeniyle pakt dışında kalmıştır.
• Arnavutluk, İtalya'nın etkisi altında olduğu için katılmamıştır.

Balkan Antantı'nın Maddeleri ve Amaçları:

• Üye ülkeler sınırlarını karşılıklı olarak güvence altına almışlardır.
• Balkanlar’da barışı korumak ve sınırları güvence altına almak amaçlanmıştır.
• Üye ülkeler, birbirlerine karşı yapılacak saldırılara karşı birlikte hareket etme sözü vermişlerdir.
• Bölge dışından bir devletin saldırısına karşı ortak savunma politikaları oluşturulmuştur.

Balkan Antantı'nın Önemi ve Sonuçları:

• Türkiye'nin Batı sınırları güvence altına alınmıştır.
• Türkiye'nin Balkan ülkeleriyle ilişkileri güçlenmiştir.
• Türkiye'nin uluslararası alanda saygınlığı artmıştır.
• II. Dünya Savaşı'nın çıkması ve bölgedeki dengelerin değişmesiyle etkinliği azalmıştır.
• Bulgaristan’ın Almanya ile iş birliği yapması ve İtalya’nın yayılmacı politikaları nedeniyle antant işlevsiz hale gelmiştir.

Sadabat Paktı (1937)

Arka Plan:

• İtalya’nın Habeşistan’ı (Etiyopya) işgal etmesi ve Orta Doğu’ya yönelik yayılmacı politikaları, bölge ülkelerini tedirgin etmiştir.
• Türkiye, doğu sınırlarını güvence altına almak ve Orta Doğu’daki barışı korumak amacıyla girişimde bulunmuştur.

Sadabat Paktı'nın Kurulması:

• 8 Temmuz 1937'de İran’ın başkenti Tahran’da imzalanmıştır.
• Pakt’a katılan ülkeler:
  • Türkiye
  • İran
  • Irak
  • Afganistan

Sadabat Paktı'nın Maddeleri ve Amaçları:

• Üye ülkeler birbirlerinin iç işlerine karışmamayı kabul etmişlerdir.
• Ortak sınırların güvenliği sağlanmıştır.
• Bölgeye dışarıdan yapılacak müdahalelere karşı dayanışma içinde hareket etme kararı alınmıştır.
• Bölge barışını koruma amacı güdülmüştür.

Sadabat Paktı'nın Önemi ve Sonuçları:

• Türkiye'nin doğu sınırları güvence altına alınmıştır.
• Orta Doğu'da Türkiye'nin liderliği ve etkinliği artmıştır.
• Bölge ülkeleri arasında iş birliği güçlenmiştir.
• II. Dünya Savaşı ve sonrasında bölgedeki siyasi değişimler nedeniyle pakt etkinliğini yitirmiştir.

Akdeniz Paktı (1936)

Arka Plan:

• İtalya'nın Akdeniz’deki yayılmacı politikaları ve Habeşistan'ı işgali bölge ülkelerini endişelendirmiştir.
• İngiltere'nin liderliğinde, Akdeniz’de bir güvenlik hattı oluşturulmak istenmiştir.

Akdeniz Paktı'nın Kurulması:

• 1936 yılında İngiltere'nin öncülüğünde oluşturulmuştur.
• Üye ülkeler:
  • Türkiye
  • Yunanistan
  • Yugoslavya

Akdeniz Paktı'nın Maddeleri ve Amaçları:

• İtalya’nın yayılmacı politikalarına karşı ortak hareket edilmesi planlanmıştır.
• Akdeniz’in güvenliğini koruma amacı taşınmıştır.
• Akdeniz’e yönelik dış tehditlere karşı dayanışma sağlanmıştır.

Akdeniz Paktı'nın Önemi ve Sonuçları:

• Türkiye'nin Akdeniz'deki stratejik önemi artmıştır.
• Bölge ülkeleri arasında iş birliği güçlenmiştir.
• İtalya'nın yayılmacı politikalarına karşı bir denge unsuru oluşturulmuştur.
• II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla etkinliğini yitirmiştir.

KPSS İçin Önemli Notlar:

• Balkan Antantı: 1934, Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya, Romanya.
• Sadabat Paktı: 1937, Türkiye, İran, Irak, Afganistan.
• Akdeniz Paktı: 1936, Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya.
• Balkan Antantı Batı sınırlarını, Sadabat Paktı Doğu sınırlarını, Akdeniz Paktı ise İtalya’nın yayılmacı politikalarına karşı oluşturulmuştur.
• Türkiye'nin barışçıl dış politika anlayışı çerçevesinde bu paktlar önemlidir.