Ericson Psikososyal Gelişim

 Erik Erikson, psikososyal gelişim teorisiyle tanınan bir psikologdur. Freud'un psikoseksüel gelişim kuramını genişleterek, bireylerin yaşam boyu devam eden psikososyal gelişim süreçlerini açıklamıştır. Erikson, kişiliğin gelişiminin sadece erken çocuklukta değil, tüm yaşam boyunca devam ettiğini savunur. Her yaşam evresi, bireyin psikososyal bir kriz yaşadığı ve bu krizin çözülmesiyle bir sonraki evreye geçebileceği bir dönemeçtir.

Erikson'a göre, her bir psikososyal kriz, bireyin toplumla olan ilişkilerini ve kendilik anlayışını şekillendiren kritik bir andır. Bu krizlerin çözülmesi, sağlıklı bir kişilik gelişiminin temelini oluşturur.

Erikson’un Psikososyal Gelişim Evreleri:

1. Güven vs. Güvensizlik (0-1 Yaş)

   • Bu evre, bebeklik döneminde, çocuğun dünyaya karşı güven duygusu geliştirdiği ilk adımdır. Eğer bebek güvenli bir çevrede büyürse, dünyaya karşı güven duygusu oluşur.

   • Pozitif Çözüm: Çocuğun güvende olduğunu ve ihtiyaçlarının karşılandığını hissetmesi.

   • Negatif Çözüm: İlgisizlik, kötü bakım veya tutarsızlık durumunda çocuk, dünyaya karşı güvensizlik geliştirir.

2. Özerklik vs. Utanç ve Şüphe (1-3 Yaş)

   • Çocuk, bu dönemde fiziksel becerilerini (yürümek, konuşmak, yemek yemek) geliştirmeye başlar ve kendini bağımsız bir birey olarak hissetmeye başlar.

   • Pozitif Çözüm: Çocuk özgürlüğünü ve bağımsızlığını keşfeder ve kendine güven duygusu kazanır.

   • Negatif Çözüm: Aile tarafından aşırı kontrol ve müdahale, çocuğun kendine güvenini kaybetmesine ve utanç duygusunun gelişmesine neden olabilir.

3. Girişimcilik vs. Suçluluk (3-6 Yaş)

   • Bu dönemde çocuk, yeni aktiviteler keşfeder ve toplumda olumlu bir şekilde aktif rol almak ister. Bu dönemde, çocuk sosyal beceriler kazanır.

   • Pozitif Çözüm: Çocuk, girişimci bir şekilde yeni şeyler öğrenir ve yaratıcı faaliyetlerde bulunur.

   • Negatif Çözüm: Eğer çocuk fazla cezalandırılır veya başarısız olduğunda suçlu hissederse, suçluluk duygusu gelişebilir.

4. Başarı vs. Başarısızlık (6-12 Yaş)

   • Bu dönem, çocuğun okula başladığı, sosyal becerilerinin arttığı ve başarılarını değerlendirdiği bir evredir. Çocuk, toplum tarafından kabul görmek ve becerilerini test etmek ister.

   • Pozitif Çözüm: Çocuk başarılar elde ettikçe kendine güven duyar ve sosyal başarılar kazanır.

   • Negatif Çözüm: Başarısızlık duygusu gelişebilir, bu da çocuğun düşük benlik saygısı ve başarısızlık korkusu oluşturur.

5. Kimlik vs. Rol Karmaşası (Ergenlik - 12-18 Yaş)

   • Ergenlik dönemi, bireyin kimliğini bulma sürecidir. Bu dönemde, gençler toplumda kendi rollerini ve kimliklerini keşfetmeye çalışır.

   • Pozitif Çözüm: Kimlik ve kişilik gelişimi sağlıklı bir şekilde tamamlanır ve birey, kim olduğunu ve ne yapmak istediğini bilir.

   • Negatif Çözüm: Ergen, kimlik bunalımı yaşayabilir ve hangi yönüyle kabul edileceği konusunda kararsızlık yaşar.

6. Yakınlık vs. Yalnızlık (Genç Yetişkinlik - 18-40 Yaş)

   • Bu dönemde birey, romantik ilişkiler kurma ve yakın bağlar kurma isteğiyle tanımlanır. Kişisel ilişkilerin sağlam temellere dayanması önemlidir.

   • Pozitif Çözüm: Sağlıklı, yakın ilişkiler kurar ve birey sosyal açıdan tatmin olur.

   • Negatif Çözüm: Yalnızlık ve ilişki kurma zorluğu, duygusal yalıtım ve yalnızlık hissiyatı doğurur.

7. Üretkenlik vs. Durgunluk (Orta Yetişkinlik - 40-65 Yaş)

   • Orta yetişkinlik, topluma katkı yapma ve geleceğe yönelik bir miras bırakma amacının ön plana çıktığı bir dönemi ifade eder. Kişinin kariyer, aile ve toplumsal sorumluluklar açısından üretken olması önemlidir.

   • Pozitif Çözüm: Birey, iş ve aile hayatında tatmin edici başarılar elde eder ve toplumda katkı sağlar.

   • Negatif Çözüm: Durgunluk ve umutsuzluk hissi gelişebilir, birey toplumdan kopar ve kişisel gelişimi duraklar.

8. Bütünlük vs. Umutsuzluk (İleri Yaş - 65 Yaş ve Sonrası)

   • Yaşlılık döneminde, birey geçmiş yaşamını değerlendirir ve hayatının anlamını sorgular. Bu dönem, kişinin geçmişteki başarılarını kabul etme ve tüm yaşamını bir bütün olarak görme sürecidir.

   • Pozitif Çözüm: Kişi, yaşamını tatmin edici şekilde değerlendirir ve geçmişiyle barış içinde olur.

   • Negatif Çözüm: Umutsuzluk duygusu gelişir, birey hayatını kayıplar ve pişmanlıklarla değerlendirir.

Erikson’un Psikososyal Gelişim Teorisi’nin Önemi:

• Yaşam Boyu Süreklilik: Erikson’un kuramı, gelişimin sadece çocuklukla sınırlı olmadığını ve yaşam boyu devam ettiğini savunur. Her yaş dönemi kendine özgü krizlerle gelir ve bu krizlerin çözülmesi kişisel gelişimi etkiler.

• Toplumsal Etki: Erikson, bireyin gelişiminin sadece biyolojik değil, toplumsal ve kültürel bağlamda da şekillendiğini vurgulamıştır. Bu, kişiliğin toplumun etkisiyle şekillendiği anlamına gelir.

• Kişisel Kimlik: Erikson’un teorisi, bireylerin kimliklerini ve toplumsal rollerini anlamalarına yardımcı olur ve bireylerin sağlıklı bir benlik duygusu geliştirmelerini sağlar.

Erikson’un psikososyal gelişim kuramı, kişilik gelişimi ve yaşamın farklı evrelerinde yaşanabilecek psikososyal zorlukları anlamak için önemli bir teorik çerçeve sunar.