Erzurum Kongresi

 

Erzurum Kongresi (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919)

Erzurum Kongresi, Milli Mücadele'nin dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir. Bölgesel bir kongre olarak toplanmış ancak ulusal kararlar almıştır. Mustafa Kemal'in sivil olarak katıldığı ve milli egemenlik mücadelesine liderlik ettiği ilk önemli çalışmadır.

Erzurum Kongresi'nin Toplanma Amacı:

• Doğu Anadolu'da kurulması planlanan Ermeni Devleti'ne karşı bölge halkını korumak.
• Bölgedeki işgallere karşı halkı örgütlemek ve direnişi yaymak.
• İşgallere karşı ortak bir milli mücadele programı hazırlamak.

Erzurum Kongresi'nin Toplanma Şartları:

• Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti ve Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kongrenin toplanmasını sağlamıştır.
• Kazım Yurdalan ve Cevat Dursunoğlu, Mustafa Kemal ve Rauf Orbay’ın kongreye katılabilmesi için üyelikten istifa etmiştir.
• Kongreye 56 delege katılmış, ancak Elazığ, Diyarbakır ve Mardin delegeleri kongreye katılamamıştır.
• Kongrenin başkanlığını Mustafa Kemal yapmıştır.

Erzurum Kongresi'nin Maddeleri:

1. Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz.
   • İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiştir.
2. Her türlü yabancı işgaline ve müdahalesine karşı millet birlikte savunma yapacaktır.
   • İşgallere karşı milli birlik ve beraberlik vurgulanmıştır.
3. Osmanlı Hükümeti, vatanın bağımsızlığını koruyamazsa, geçici bir hükümet kurulacaktır.
   • İlk kez geçici hükümet fikrinden bahsedilmiştir.
4. Manda ve himaye kabul edilemez.
   • İlk kez mandacılık reddedilmiştir.
5. Azınlıklara, milli egemenliği ve sosyal dengeyi bozacak ayrıcalıklar verilemez.
   • Azınlık haklarına yönelik ilk resmi tepki gösterilmiştir.
6. Müslüman olmayan unsurların hakları, eşitlik esasına dayanmak kaydıyla korunacaktır.
   • Adaletli bir yönetim anlayışı benimsenmiştir.
7. Kapitülasyonların kaldırılması gerektiği vurgulanmıştır.
   • Ekonomik bağımsızlığın önemine işaret edilmiştir.

Erzurum Kongresi'nin Sonuçları:

• Temsil Heyeti oluşturulmuştur (9 kişi) ve Doğu Anadolu'yu temsil etmek üzere kurulmuştur.
• Kongre kararları ile milli bağımsızlık mücadelesinin çerçevesi belirlenmiştir.
• Geçici bir hükümet kurulması fikri ile İstanbul Hükümeti'nin otoritesine karşı bir alternatif yönetim düşüncesi ortaya çıkmıştır.
• Mustafa Kemal, kongre sonrası daha geniş bir milli mücadele hareketini örgütlemeye başlamıştır.
• Kongrede alınan kararlar, daha sonra yapılacak Sivas Kongresi'ne temel teşkil etmiştir.
• Milli Mücadele'nin liderliği Mustafa Kemal'in elinde toplandı ve liderliği güçlendi.

Erzurum Kongresi'nin Önemi:

• Milli sınırlar kavramının resmi olarak ifade edildiği ve azınlıklara ayrıcalık verilmesine karşı çıkılan ilk kongredir.
• Manda ve himaye fikrinin reddedilmesi, tam bağımsızlık hedefinin açıkça ortaya konulduğunu gösterir.
• Bölgesel amaçlarla toplanmasına rağmen, alınan kararlar ulusal çapta etki göstermiştir.
• Mustafa Kemal’in liderliğinin ve vizyonunun halk tarafından benimsendiği bir kongre olmuştur.

Sonuç:

Erzurum Kongresi, işgallere karşı Türk milletinin bağımsızlık iradesinin somutlaştığı önemli bir adım olmuştur. Milli Mücadele'nin amacı, yöntemi ve liderliği belirgin hale gelmiştir.