Hukuk Kuralları

 

Hukuk Kuralları

---

KPSS'de hukuk kurallarının türleriyle ilgili sorular sıklıkla gelir. Bu nedenle, her bir kural türünün özelliklerini ve örneklerini iyi anlaman önemli.

Hukuk Kuralları Nedir?

Hukuk kuralları, toplum düzenini sağlamak, bireyler arası ilişkileri düzenlemek ve adaleti temin etmek amacıyla oluşturulmuş kurallardır. Bu kurallar dört ana başlık altında incelenir:

1. Emredici Hukuk Kuralları

• Tanım: Uyulması zorunlu olan kurallardır. Aksi yönde bir düzenleme yapılamaz.
• Amaç: Kamu düzenini korumak ve toplumsal düzeni sağlamak.
• Örnekler:
  • 18 yaşından küçüklere sigara satılamaz.
  • Cinayet işlemek suçtur ve cezalandırılır.

Dikkat: Emredici kurallar, kamu düzenine aykırı hareketleri engellemek amacıyla getirilir ve ihlal edilmesi durumunda yaptırım uygulanır.

2. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları

• Tanım: Hukuki işlemlerde taraflarca düzenlenmemiş konularda devreye girer. Taraflar aksi yönde bir anlaşma yapmadığı sürece geçerlidir.
• Amaç: Tarafların iradelerini eksik bıraktığı durumlarda boşlukları doldurmak.
• Örnekler:
  • Miras paylaşımında, mirasçılar kendi aralarında anlaşmazsa yasal miras payları uygulanır.
  • Bir malın devrinde teslim masraflarının kime ait olduğuna dair anlaşma yoksa masraflar alıcıya aittir.

Not: Tamamlayıcı kurallar, taraflarca aksi kararlaştırılabilir; bu yönüyle yedek hukuk kurallarının bir türüdür.

3. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları

• Tanım: Hukuki kavramları ve kurumları açıklayan kurallardır. Tanımlama yaparak belirsizlikleri giderir.
• Amaç: Hukukun terimlerini ve kavramlarını netleştirmek.
• Örnekler:
  • Yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.
  • Kişilik, insanın doğumu ile başlar ve ölüm ile sona erer.

Dikkat: Tanımlayıcı kurallar herhangi bir yaptırım içermez, yalnızca açıklama yapar.

4. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları

• Tanım: Tarafların bir hukuki ilişkide kullandığı terimlerin ne anlama geldiğini belirler. Taraflar arasında anlaşmazlık olduğunda devreye girer.
• Amaç: Anlaşmazlık durumunda hukuki terimleri ve ifadeleri anlamlandırmak.
• Örnekler:
  • “Bahar aylarında teslim edilecektir” şeklinde bir sözleşme varsa ve anlaşmazlık çıkarsa, hâkim bahar aylarının hangi ayları kapsadığını yorumlar.
  • Bir kişi bir borcunu “ilk fırsatta ödeyeceğini” belirtmişse, bu ifadenin yorumu gerekebilir.

Hukuk Kurallarının Karşılaştırılması

Kural Türü	Uyulması Zorunlu mu?	Değiştirilebilir mi?	Amaç	Örnek
Emredici Hukuk Kuralları	Evet	Hayır	Kamu düzenini korumak	18 yaş altına sigara satışı yasak
Tamamlayıcı Hukuk Kuralları	Hayır	Evet	Boşlukları doldurmak	Teslim masraflarının ödenmesi
Tanımlayıcı Hukuk Kuralları	Hayır	Hayır	Kavramları açıklamak	Yerleşim yeri tanımı
Yorumlayıcı Hukuk Kuralları	Hayır	Hayır	Belirsizliği gidermek	Bahar aylarının yorumu

Örnek Soru Çözümleri

1. "Hukuki bir olayda anlaşmazlık çıktığında, hâkim hangi hukuk kuralı türünü kullanarak anlaşmazlığı çözmeye çalışır?"
Cevap: Yorumlayıcı Hukuk Kuralları

2. "Kanunda belirlenen evlenme yaşı, hangi tür hukuk kuralıdır?"
Cevap: Emredici Hukuk Kuralları

3. "Taraflar kira sözleşmesinde kira bedelini belirtmemişse, hâkim hangi hukuk kuralına göre karar verir?"
Cevap: Tamamlayıcı Hukuk Kuralları