I. TBMM'ye Karşı Çıkan İsyanlar

 

I. TBMM'ye Karşı Çıkan İsyanlar

Kurtuluş Savaşı sırasında, I. TBMM'nin varlığını ve bağımsızlık mücadelesini engellemek isteyen iç ve dış unsurlar çeşitli isyanlar çıkarmıştır. Bu isyanlar, hem bağımsızlık mücadelesini zorlaştırmış hem de milli birlik ve beraberliği tehdit etmiştir. I. TBMM, bu isyanları bastırarak otoritesini güçlendirmiştir.

İsyanların Sınıflandırılması:

1. İstanbul Hükûmeti Tarafından Çıkarılan İsyanlar:

Bu isyanlar, Osmanlı Hükûmeti'nin I. TBMM'yi gayrimeşru görmesi ve otoritesini koruma çabaları sonucunda çıkmıştır.

• Anzavur İsyanı: Ahmet Anzavur liderliğinde Balıkesir ve çevresinde çıkmıştır. Kuvâ-yi Milliye'ye karşıdır.
• Kuvâ-yı İnzibatiye: Halifelik ordusu olarak da bilinir. İngilizlerin desteğiyle kurulmuş, düzenli orduya karşı savaşmıştır.

2. İstanbul Hükûmeti ve İtilaf Devletleri’nin Kışkırtmalarıyla Çıkan İsyanlar:

Bu isyanlar, İstanbul Hükûmeti'nin propagandaları ve İtilaf Devletleri'nin desteğiyle çıkarılmıştır. Amaçları, Kurtuluş Savaşı'nı başarısız kılmaktır.

• Çopur Musa İsyanı: Antalya ve çevresinde çıkmıştır.
• Delibaş Mehmet İsyanı: Konya ve çevresinde faaliyet göstermiştir.
• Cemil Çeto İsyanı: Güneydoğu Anadolu'da çıkmıştır.
• Bolu-Düzce İsyanı: Karadeniz bölgesinde gerçekleşmiştir.
• Hendek-Adapazarı İsyanları: İstanbul Hükûmeti'nin etkisiyle çıkan isyanlardır.
• Çapanoğlu İsyanı: Yozgat'ta, Çapanoğlu ailesi tarafından çıkarılmıştır.
• Koçgiri İsyanı: Sivas ve Erzincan çevresinde, aşiretlerce çıkarılmıştır.
• Milli Aşireti İsyanı: Urfa'da çıkmıştır.
• Ali Batı İsyanı: Siirt ve çevresinde çıkmıştır.

3. Kuvâ-yi Millîyeci Olup Sonradan İsyan Edenler:

Bu isyanlar, Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcında Kuvâ-yi Milliye'nin yanında yer alan ancak düzenli orduya geçişle birlikte muhalif hale gelen kişiler tarafından çıkarılmıştır.

• Ethem Bey (Çerkes Ethem) İsyanı: Batı Anadolu’da çıkmıştır. Düzenli orduya karşı çıkmıştır.
• Demirci Mehmet Efe İsyanı: Aydın ve çevresinde, düzenli orduya karşı isyan etmiştir.

4. Azınlıkların Çıkardığı İsyanlar:

İtilaf Devletleri'nin desteğiyle, bağımsız devlet kurma amacı güden azınlıklar tarafından çıkarılmıştır.

• Ermeni İsyanları: Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermeni devleti kurma amacı taşımıştır.
• Rum (Pontus) İsyanları: Karadeniz'de Pontus Rum Devleti kurmayı hedeflemiştir.