II. Abdülhamid ve Dönemi

 

II. Abdülhamid ve Dönemi

II. Abdülhamid'in Saltanatı ve Kişiliği

• Saltanat Dönemi: 1876 - 1909
• Doğum: 21 Eylül 1842
• Vefat: 10 Şubat 1918
• Babası: Sultan Abdülmecid
• Annesi: Tirimüjgan Kadın Efendi

II. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin en zor dönemlerinden birinde tahta çıkmıştır. 1876 yılında padişah olduktan kısa süre sonra I. Meşrutiyet’i ilan etmiş, ancak Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) ve devletin içinde bulunduğu ağır koşullar nedeniyle meclisi kapatarak istibdat (baskıcı yönetim) dönemini başlatmıştır. İç ve dış tehditlere karşı daha merkeziyetçi bir yönetim benimsemiş ve özellikle eğitim, ulaşım ve ekonomi alanlarında önemli reformlar yapmıştır.

II. Abdülhamid Döneminde Meydana Gelen Önemli Olaylar

1. 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı)

• Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yaşanmıştır.
• Osmanlı ağır bir yenilgi almış, Rus orduları Yeşilköy'e (Ayastefanos) kadar ilerlemiştir.
• Sonuçları:
  • Ayastefanos Antlaşması (Yeşilköy Antlaşması) (1878): Osmanlı için ağır şartlar içermiştir ancak Avrupalı devletlerin baskısıyla uygulanamamıştır.
  • Berlin Antlaşması (1878): Ayastefanos Antlaşması’nın yerine imzalanmış ve Osmanlı Devleti için daha hafif şartlar getirilmiştir.

2. Berlin Antlaşması (1878) ile Osmanlı Devleti’nin Kayıpları:

• Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız oldu.
• Bulgaristan Prensliği kuruldu (daha sonra tam bağımsız oldu).
• Kars, Ardahan ve Batum Rusya’ya bırakıldı.
• Doğu Anadolu'da Ermeni Meselesi gündeme geldi.

3. 31 Mart Vakası (1909)

• Osmanlı tarihindeki ilk rejim karşıtı isyan olarak kabul edilir.
• II. Abdülhamid'in baskıcı yönetimine karşı meşrutiyet yanlısı subaylar ve halk ayaklandı.
• İstanbul'da isyanı bastırmak için Selanik'ten gelen Hareket Ordusu, II. Abdülhamid’i tahttan indirdi.
• II. Abdülhamid, Selanik’e sürgüne gönderildi ve yerine V. Mehmet Reşad tahta çıktı.

II. Abdülhamid Dönemindeki Islahatlar ve Yenilikler

1. Eğitim Alanındaki Islahatlar

• Sanayi-i Nefise Mektebi (1882): Osmanlı'daki ilk güzel sanatlar okulu olarak açılmıştır. İlk müdürü Osman Hamdi Bey'dir.
• Hukuk Mektebi, Mühendislik Mektebi, Ticaret Mektebi ve Orman Mektebi açıldı.
• Daru'l Muallimin ve Daru'l Muallimat (Öğretmen Okulları) yaygınlaştırıldı.
• Köy ve şehirlerde rüştiyeler (ortaokullar) açıldı.
• Dârülaceze (1896): Kimsesiz, yaşlı ve fakir insanlara yardım amacıyla açıldı.

2. Ulaşım ve Altyapı Çalışmaları

• Hicaz Demiryolu (1900-1908):
  • Şam - Medine arasında inşa edilmiştir.
  • Almanya ile iş birliği içinde yapılan bu demiryolu, hacıların güvenliğini sağlamayı ve Osmanlı’nın Arap coğrafyasındaki otoritesini artırmayı amaçlamıştır.
• Anadolu Demiryolu: İstanbul’dan Bağdat’a kadar uzanan hatlar geliştirilmiştir.
• Haydarpaşa Tren Garı: İstanbul’un önemli ulaşım merkezlerinden biri olarak inşa edilmiştir.

3. Ekonomi ve Tarım Alanındaki Islahatlar

• Ziraat Bankası (1888): Çiftçilere kredi sağlayarak tarımın gelişmesine destek olmak amacıyla kurulmuştur.
• Memleket Sandıkları: Küçük çaplı tarımsal krediler için geliştirilmiştir.
• Sanayi ve tarımı teşvik eden politikalar geliştirilmiştir.

4. Askeri ve İdari Reformlar

• Hamidiye Alayları (1891): Doğu Anadolu’da Ermeni isyanlarına karşı kurulan Kürt süvari birlikleridir.
• Yönetim merkezi Yıldız Sarayı’na taşındı: II. Abdülhamid, Osmanlı’nın yönetim merkezini Dolmabahçe Sarayı’ndan Yıldız Sarayı’na taşıdı ve burayı yönetim merkezi olarak kullandı.

II. Abdülhamid Döneminin Sonuçları

• Osmanlı’nın dağılmasını Panislamizm (İslamcılık) politikası ile geciktirmeye çalıştı.
• 93 Harbi sonrası Osmanlı Devleti büyük toprak kayıplarına uğradı.
• Meşrutiyetin ilan edilmesi ve ardından tekrar askıya alınması, halkın yönetime olan güvenini sarstı.
• Eğitim ve ulaşım alanında önemli reformlar yapıldı.
• Ekonomik sıkıntılar devam etti ve Osmanlı’nın dış borçları arttı.
• 1908'de II. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle istibdat dönemi sona erdi.
• 31 Mart Vakası sonrası II. Abdülhamid tahttan indirildi.

II. Abdülhamid’in Önemi ve Mirası

II. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’ni iç ve dış tehditlere karşı korumak için otoriter bir yönetim benimsedi. Ancak eğitim, ulaşım ve ekonomi alanındaki reformları, modern Türkiye’nin temellerini oluşturan önemli gelişmeler arasında yer aldı.