İskitler(Sakalar) Bilinen ilk Türk topluluğu hangisidir? İskitlerin en önemli hükümdarı kimdir? Demir ve bakır işlemeciliğindeki başarıları nedeniyle İskitlere verilen unvan nedir? İskitler döneminde yaşamış kadın hükümdar kimdir? İskitlere ait destanlar hangileridir? Üzengiyi icat eden Türk topluluğu hangisidir? İskitlerde bulunan ve kadın savaşçılara verilen ad nedir? İlk defa balbal diken Türk topluluğu hangisidir? Sanatta hayvan üslubunu kullanan Türk topluluğu hangisidir?

 

İskitler (Sakalar) - Detaylı Konu Anlatımı

İskitler (Sakalar), bilinen ilk Türk topluluğudur. Orta Asya'dan Avrupa'ya kadar geniş bir coğrafyada varlık göstermişlerdir. Savaşçılıkları, sanat anlayışları ve kültürel özellikleriyle tarih sahnesinde önemli bir yere sahiptirler. KPSS kapsamında da sıkça soru konusu olan bu topluluğu detaylı şekilde inceleyelim.

1. İskitlerin Kökeni ve Coğrafyası:

• Köken: İskitler, Türk kökenli bir topluluk olarak kabul edilir. Ancak bazı tarihçiler İskitlerin İran kökenli olduğunu da öne sürer. Türk tarihçiliği genellikle Türk kökenli olduğunu savunur.
• Coğrafya: MÖ 7. yüzyılda Orta Asya'da Altay Dağları civarında ortaya çıkmış, Karadeniz'in kuzeyinden Kafkaslara ve Doğu Avrupa’ya kadar genişlemişlerdir.
• Komşuları: Persler, Yunanlılar ve diğer Orta Asya topluluklarıyla ilişkileri olmuştur. Perslerle savaşlar yapmışlardır.

2. İskitlerin Yönetimi ve Hükümdarları:

• Alpertunga: İskitlerin bilinen en önemli hükümdarıdır. Perslerle yaptığı savaşlarda ünlüdür.
• Tomris Hatun: İskitlerin kadın hükümdarlarından biri olup, dönemin güçlü kadın liderlerinden sayılır. Pers hükümdarı Kirus'u (II. Keyhüsrev) yenmesiyle ünlüdür.
• Şu ve Alpertunga Destanları: İskitlere ait olan bu destanlar, hükümdarlarının kahramanlıklarını ve yaşam mücadelelerini anlatır. Şu Destanı İskitlerin Makedonya Kralı Büyük İskender ile mücadelelerini içerir.

3. İskitlerin Askeri Yapısı ve Savaşçılık:

• Üzengi İcadı: Tarihte ilk defa üzengiyi İskitler icat etmişlerdir. Bu icat, savaşlarda at üzerindeki dengeyi sağlamak için önemlidir.
• Amazon Kadın Savaşçılar: Efsanevi kadın savaşçılar olarak bilinen Amazonlar, İskit kültüründe önemli bir yer tutar. Bazı kaynaklarda bu savaşçı kadınların İskitlerle ilişkili olduğu belirtilir.
• Balbal Dikme Geleneği: İskitler, ölen kahramanlarının mezarlarının başına taşlar (balballar) dikerdi. Bu gelenek, Türklerin İslamiyet'ten sonraki mezar taşlarına kadar uzanır.

4. İskitlerin Ekonomisi ve Sanatı:

• Ekonomi: Tarım, hayvancılık ve madencilikle uğraşmışlardır. Özellikle at yetiştiriciliğinde başarılıdırlar.
• Bozkırın Kuyumcuları: Demir ve bakır işçiliğinde gösterdikleri başarı nedeniyle bu unvanı almışlardır.
• Hayvan Üslubu: Sanatta hayvan üslubu denilen stil ile tanınırlar. Bu üslup, aslan, kartal, geyik gibi hayvan figürlerinin stilize edilmesiyle oluşur.
• Sanat Eserleri: Altın ve bronzdan yapılmış süs eşyaları, takılar ve silahlar önemli sanat eserleridir. Kazakistan'da bulunan Altın Elbiseli Adam bu kültürün sanatını yansıtır.

5. İskitlerin Sosyal Hayatı:

• Kadın-Erkek Eşitliği: Amazon kadın savaşçılar, kadınların sosyal hayatta güçlü bir konumda olduğunu gösterir.
• Göçebe Yaşam: Çadır ve at arabalarında yaşayan İskitler, yarı göçebe bir yaşam tarzına sahipti.
• İnanç ve Mitoloji: Gök Tanrı inancı ve doğa güçlerine tapma anlayışı vardır. Efsanelerinde doğaüstü varlıklara yer verirler.
• Balbal Dikme: Mezar taşlarına balbal dikerek ölen kahramanların hatırasını yaşatmışlardır.

6. İskit Destanları:

a. Alpertunga Destanı:

• Alpertunga'nın kahramanlıkları ve Perslerle mücadelesi anlatılır.
• Bu destan, İskitlerin savaşçı ruhunu yansıtır.
• Divanü Lügati't-Türk'te de adı geçen bu destan, Kaşgarlı Mahmut tarafından kaydedilmiştir.

b. Şu Destanı:

• İskitlerin Büyük İskender ile mücadelesini anlatır.
• Şu adlı hükümdarın, İskender’e karşı direnişi işlenir.
• Büyük İskender'in Anadolu'ya yaptığı seferlerde, İskitlerle karşılaşmasıyla ilgilidir.

İskitlerin Düşüşü ve Dağılması:

• İskitler, Persler, Sarmatlar ve Gotlar gibi kavimlerin baskıları sonucunda zayıflamışlardır.
• MÖ 3. yüzyıldan itibaren bölgede hâkimiyetlerini kaybetmişlerdir.
• Zamanla diğer göçebe topluluklarla karışmış ve tarih sahnesinden çekilmişlerdir.

KPSS İçin Özet ve Önemli Bilgiler:

Özellik	Açıklama	KPSS Notu
Bilinen İlk Türk Topluluğu	İskitler (Sakalar)	İlk Türk topluluğu sorusu önemli.
En Önemli Hükümdar	Alpertunga	Şu ve Alpertunga Destanları ile bağlantılı.
Tomris Hatun	Kadın hükümdar, Perslerle savaş	Kadın liderler, kadın savaşçılar soruları için önemli.
Amazon Kadın Savaşçılar	Efsanevi savaşçı kadınlar	Mitolojik bilgilerle ilgili sorularda çıkar.
Balbal	Mezar taşı olarak kullanılan taşlar	İlk balbal dikme geleneği soruları.
Hayvan Üslubu	Sanatta stilize hayvan figürleri	Bozkır sanat anlayışıyla ilgili sorularda önemli.
Bozkırın Kuyumcuları	Demir ve bakır işçiliği	Madencilik ve zanaatkârlık soruları.
Üzengi İcadı	Atlı savaşçılıkta dengeyi sağlama	Askeri teknoloji soruları için kritik.

KPSS Çalışma Önerileri:

• İskitlerle ilgili tarihsel kaynakları ve destanları iyi öğrenin.
• Sanat, ekonomi ve sosyal yapılarını içeren sorular gelebilir.
• Diğer Türk topluluklarıyla İskitleri karşılaştırarak öğrenmek faydalı olur.
• Özellikle Alpertunga ve Tomris Hatun gibi önemli isimlere dikkat edin.

İşte "İskitler (Sakalar)" konusuyla ilgili soru-cevaplar:

Soru 1: Bilinen ilk Türk topluluğu hangisidir?
Cevap: İskitler (Sakalar).

Soru 2: İskitler'in en önemli hükümdarı kimdir?
Cevap: Alpertunga.

Soru 3: İskitler neden "Bozkırın Kuyumcuları" olarak bilinirler?
Cevap: Demir ve bakır işletmeciliğindeki başarılarından dolayı.

Soru 4: İskitlerde kadın hükümdar olarak bilinen önemli isim kimdir?
Cevap: Tomris Hatun.

Soru 5: İskitlere ait destanlar hangileridir?
Cevap: Şu Destanı ve Alpertunga Destanı.

Soru 6: Üzengiyi icat eden topluluk kimdir?
Cevap: İskitler.

Soru 7: İskitlerde kadın savaşçılar hangi isimle anılır?
Cevap: Amazonlar.

Soru 8: İlk defa balbal diken topluluk kimdir?
Cevap: İskitler.

Soru 9: İskitler sanatlarında hangi üslubu kullanmışlardır?
Cevap: Hayvan üslubu.

Bu sorular KPSS hazırlığınızda size yardımcı olabilir. Başka bir konuda destek ister misiniz?