Milli Varlığa Yararlı Cemiyetler

 

Milli Varlığa Yararlı Cemiyetler

Milli Mücadele döneminde, Osmanlı Devleti'nin işgaller karşısında etkisiz kalması ve ülkenin bağımsızlık tehlikesiyle karşı karşıya kalması nedeniyle halk, yerel direniş örgütleri kurarak işgallere karşı mücadele etmeye başlamıştır. Bu örgütlere "Milli Varlığa Yararlı Cemiyetler" denir.

Bu cemiyetler, ülkenin çeşitli bölgelerinde bağımsızlık mücadelesi vermiş, halkı işgallere karşı bilinçlendirmiş ve Kurtuluş Savaşı’nın örgütlenmesinde önemli rol oynamışlardır.

Milli Varlığa Yararlı Cemiyetlerin Genel Özellikleri:

• Amaç: İşgallere karşı yerel direnişi örgütlemek ve bağımsızlık mücadelesine katkı sağlamak.
• Temel Hedef: İşgalcilerin ve azınlıkların zararlı faaliyetlerine karşı koymak.
• Ortak Payda: Vatanın bölünmez bütünlüğünü savunmak.
• Bağlantı: Birçoğu daha sonra Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleşmiştir.
• Propaganda: Gazete, dergi ve bildirilerle halkı bilgilendirip bilinçlendirmişlerdir.

Önemli Milli Varlığa Yararlı Cemiyetler:

1. Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

• Kuruluş Yeri: Trakya (Edirne)
• Amaç: Trakya'nın Yunan işgaline karşı korunması.
• Faaliyetler:
  • Edirne ve Ahali gazeteleri ile halkı bilgilendirme.
  • Lüleburgaz ve Edirne Kongreleri'ni düzenleyerek bölgedeki direnişi güçlendirme.
• Öne Çıkan Kişiler: Cafer Tayyar Paşa.

2. Millî Kongre Cemiyeti

• Kurucu: Dr. Esat Işık.
• Özellik: Kuvay-ı Milliye kavramından ilk kez bahseden kişi Dr. Esat Işık’tır.
• Amaç: Milli Mücadele’nin haklılığını basın yoluyla dünya kamuoyuna duyurmak.
• Yöntem: Gazeteler ve bildirilerle halkı bilinçlendirmek.

3. Kilikyalılar Cemiyeti

• Kuruluş Yeri: İstanbul.
• Amaç: Çukurova bölgesindeki Fransız işgaline karşı direnmek.
• Özellik: Fransızların işgal politikalarına karşı yerel direnişin örgütlenmesine öncülük etmiştir.

4. İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti

• Amaç: İzmir’in Yunan işgaline karşı çıkmak ve işgali önlemek.
• Faaliyet: İşgale karşı halkı örgütleyerek Yunanlara karşı direnişin güçlenmesine katkı sağlamak.

5. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

• Kuruluş Yeri: Erzurum.
• Amaç: Doğu Anadolu'da Ermeni Devleti'nin kurulmasını önlemek ve bölgenin Türklüğünü savunmak.
• Faaliyetler:
  • Erzurum Kongresi'nin toplanmasında etkili olmuştur.
  • Le Pays, Hadisat ve Albayrak gazeteleri ile kamuoyu oluşturulmuştur.

6. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Millîye Cemiyeti

• Kuruluş Yeri: Trabzon.
• Amaç: Trabzon ve çevresinde Pontus Rum Devleti'nin kurulmasını engellemek.
• Önemi: Erzurum Kongresi’nin toplanmasında etkili olmuştur.

7. İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti

• Amaç: İzmir’in Yunanistan'a ilhakını önlemek.
• Faaliyetler: Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerini düzenleyerek bölgedeki halkı işgale karşı örgütlemiştir.

8. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti

• Kuruluş Yeri: Sivas.
• Öncüler: Mustafa Kemal ve Sivas Valisi'nin eşi Melek Reşit Hanım.
• Amaç: Kadınların Milli Mücadele’ye destek vermesini sağlamak ve milli direnişi desteklemek.
• Özellik: Kadınların aktif olarak mücadeleye katıldığı ilk cemiyettir.

Milli Varlığa Yararlı Cemiyetlerin Önemi ve Sonuçları:

• İşgallere karşı halkın bilinçlenmesini sağlamış, işgallerin haksız olduğunu dünya kamuoyuna duyurmuştur.
• Milli Mücadele'nin örgütlenmesine ve bölgesel kongrelerin toplanmasına öncülük etmiştir.
• Kuvay-ı Milliye hareketinin temellerini atmış, işgallere karşı fiili direnişi başlatmıştır.
• Daha sonra Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti çatısı altında birleşerek Kurtuluş Savaşı’nın örgütlü bir şekilde yürütülmesine katkı sağlamıştır.