Öğrenme Psikolojisine Giriş

Öğrenme Psikolojisine Giriş - Temel Kavramlar

Öğrenme psikolojisi, bireylerin deneyimleri, çevreleri ve diğer faktörler aracılığıyla nasıl öğrendiklerini, bilgi ve becerilerini nasıl kazandıklarını inceleyen bir psikoloji dalıdır. Bu alanda öğrenme, bireylerin davranışlarının zaman içinde nasıl değiştiğini ve geliştiğini anlamaya yönelik çalışmalara odaklanır.

Öğrenme psikolojisinde kullanılan temel kavramlar, öğrenme süreçlerini açıklamak ve daha iyi anlamak için önemlidir. İşte öğrenme psikolojisinin temel kavramları:

1. Öğrenme (Learning)

Tanım: Öğrenme, bireyin deneyim ve etkileşim yoluyla davranışlarının, bilgi ve becerilerinin kalıcı bir şekilde değişmesidir. Öğrenme, içsel zihinsel süreçlerle de bağlantılı olup, genellikle gözlemlenebilir bir davranış değişikliği ile sonuçlanır.
Örnek: Bir öğrencinin yeni bir matematiksel konsepti öğrenmesi, daha önce yapamadığı bir soruyu çözecek yeteneğe kavuşması.

2. Koşullanma (Conditioning)

Tanım: Koşullanma, öğrenme sürecinde çevreden gelen uyarıcılara karşı verilen tepkilerin değişmesiyle ilgili bir kavramdır. Koşullanma, klasik ve edimsel koşullanma olarak iki ana türde incelenir.
Klasik Koşullanma (Pavlov): Bir nötr uyarıcı ile bir doğal uyarıcı arasındaki ilişki sonucu, nötr uyarıcı da aynı tepkiye yol açmaya başlar. Örneğin, Pavlov'un köpek deneylerinde, zil sesi (nötr uyarıcı) yemekle (doğal uyarıcı) ilişkilendirilerek, köpeklerin zil sesi duyduğunda salya salgılaması sağlanır.
Edimsel Koşullanma (Skinner): Bireylerin davranışlarının, ödüller (renkli ya da olumlu sonuçlar) ve cezalara göre şekillendirilmesi ile ilgilidir. Örneğin, bir öğrenci sınavı geçerse ödüllendirilir.

3. İçsel (Bilişsel) Öğrenme

Tanım: İçsel öğrenme, bireyin zihinsel süreçlerinin (algılama, belleğe alma, düşünme, problem çözme) aktif bir şekilde yer aldığı öğrenme türüdür. Bu öğrenme türünde birey, çevreden aldığı bilgileri aktif olarak işler ve zihinsel modeller oluşturur.
Örnek: Bir öğrenci yeni bir dil öğrenirken, dil kurallarını ve kelimeleri zihinsel olarak ilişkilendirir.

4. Pekiştirme (Reinforcement)

Tanım: Pekiştirme, belirli bir davranışın tekrarlanmasını sağlamak amacıyla olumlu ya da olumsuz sonuçlar kullanma sürecidir. Pekiştirme, öğrenme sürecinin önemli bir parçasıdır.
- Pozitif Pekiştirme: Davranışı ödüllendirme (örneğin, çocuklara olumlu bir davranış sonrası şeker verilmesi).
- Negatif Pekiştirme: İstenmeyen bir durumu ortadan kaldırma (örneğin, çocuğa kötü davranışını bıraktığında, ceza verilmemesi).

5. Cezalandırma (Punishment)

Tanım: Cezalandırma, bir davranışın tekrarlanmasını engellemek için olumsuz bir sonuç uygulamayı ifade eder. Öğrenme sürecinde, cezalandırma, davranışları değiştirmede kullanılan bir yöntemdir.
- Pozitif Cezalandırma: İstenmeyen bir davranış sonrasında olumsuz bir durumun eklenmesi (örneğin, çocuğa kötü davranış nedeniyle ek bir sorumluluk verilmesi).
- Negatif Cezalandırma: İstenmeyen bir davranışın ardından ödüllerin veya tercih edilen bir durumun alınması (örneğin, çocuğa oyun oynama süresinin kısıtlanması).

6. Gözlemle Öğrenme (Observational Learning)

Tanım: Bireylerin başkalarını gözlemleyerek ve onların davranışlarını taklit ederek öğrenmesidir. Albert Bandura'nın sosyal öğrenme teorisi, gözlemle öğrenmenin temelini atmıştır. Gözlem yoluyla öğrenme, özellikle sosyal çevrelerden gelen etkileşimlerde yaygındır.
Örnek: Bir çocuk, anne ve babasının davranışlarını gözlemleyerek kendi davranışlarını şekillendirebilir.

7. Yansıma (Imitation)

Tanım: Yansıma, bireylerin gözlemledikleri davranışları, taklit etmeye yönelik bir öğrenme şeklidir. Taklit, öğrenilen davranışın doğru ya da yanlış olmasına bakılmaksızın birey tarafından tekrar edilmesidir.
Örnek: Bir çocuk, arkadaşının yaptığı bir hareketi ya da sözcüğü tekrarlayarak öğrenebilir.

8. Motivasyon (Motivation)

Tanım: Motivasyon, bireyin öğrenmeye yönelik içsel veya dışsal güdülenmesidir. Öğrenme sürecinin başarılı olabilmesi için bireyin motive olmuş olması önemlidir.
- İçsel Motivasyon: Bireyin öğrenmeyi içsel bir tatmin duygusu için yapması (örneğin, bir dil öğrenmek için zevk almak).
- Dışsal Motivasyon: Bireyin dışsal ödüller (ödüller, övgüler, notlar) için öğrenmeye yönelmesi.

9. Genel Öğrenme Kuramları

Davranışçı Öğrenme Teorisi: Davranışçılara göre öğrenme, gözlemlenebilir davranış değişiklikleri ile ilgilidir ve çevre faktörlerinin etkisi büyüktür.
Bilişsel Öğrenme Teorisi: Öğrenme, bireyin zihinsel süreçlerinde bir değişiklik yaratır. Bu süreç, bilgi işleme ve problem çözme gibi bilişsel becerilerle ilgilidir.
Sosyal Öğrenme Teorisi: Bireyler, başkalarının davranışlarını gözlemleyerek ve bu davranışları taklit ederek öğrenirler.

10. Transfer (Transfer of Learning)

Tanım: Öğrenilen bilginin ve becerilerin yeni bir duruma veya benzer bir duruma aktarılmasıdır. Transfer, öğrenilen bilginin farklı durumlara nasıl uygulandığını ifade eder.
- Pozitif Transfer: Öğrenilen bir becerinin benzer bir durumda faydalı olması.
- Negatif Transfer: Öğrenilen bir becerinin başka bir durumda engelleyici olması.

Sonuç:

Öğrenme psikolojisi, bireylerin çevrelerinden ve deneyimlerinden nasıl etkilendiklerini, bilgi ve becerilerini nasıl kazandıklarını ve bu süreçlerin birey üzerinde nasıl kalıcı etkiler yarattığını inceleyen bir alandır. Temel kavramlar, bu sürecin anlaşılmasında yardımcı olur ve çeşitli öğrenme türlerini, mekanizmaları ve etkileyen faktörleri anlamamıza olanak tanır.

Bu Blogda Ara

Kpss Ders Notları