Orta Asya Kültür Merkezleri Türklere ait en eski kültür merkezi hangisidir? At’ın ilk kez görüldüğü kültür merkezi hangisidir? Diğer kültür merkezlerine göre daha gelişmiş olan kültür merkezi hangisidir? Türklerin ataları tarafından oluşturulan kültür merkezi hangisidir? Demiri diğer kültür merkezlerine göre daha erken işleyen kültür merkezi hangisidir? Balıkçılık ve avcılıkla uğraşan kültür merkezi hangisidir?

 

Orta Asya Kültür Merkezleri

Orta Asya kültür merkezleri, tarih öncesi çağlardan itibaren bölgedeki insan topluluklarının sosyal, kültürel ve ekonomik hayatlarını anlamamıza yardımcı olur. Bu merkezler, Türk tarihinin ilk dönemlerine ışık tutar ve KPSS'de tarih konularında önemli bir yere sahiptir. İşte detaylı bir inceleme:

1. Afanesyova Kültürü (MÖ 3000 - 1700)

• Coğrafi Konum: Güney Sibirya, Altay Dağları çevresi
• Önemi: Türklere ait en eski kültür merkezi olarak kabul edilir.
• Ekonomi: Tarım ve hayvancılık, avcılık yapmışlardır.
• Kültürel Özellikler:
  • Kurgan adı verilen mezarlar yapmışlardır.
  • Kemikten yapılmış süs eşyaları bulunmuştur.
  • Taş ve kemikten yapılmış araçlar kullanmışlardır.
• KPSS İçin: İlk Türk kültür merkezi olarak soru gelebilir.

2. Anav Kültürü (MÖ 4500 - 1000)

• Coğrafi Konum: Bugünkü Türkmenistan, Aşkabat civarı
• Önemi: Atın ilk kez evcilleştirildiği kültür merkezi olarak bilinir.
• Ekonomi: Tarım, hayvancılık ve dokumacılık gelişmiştir.
• Kültürel Özellikler:
  • Seramik eserler ve bakır aletler bulunmuştur.
  • Çömlekçilikte ileri düzeyde oldukları görülmüştür.
• KPSS İçin: Atın evcilleştirilmesi ve tarım kültürünün gelişimi ile ilgili sorularda karşımıza çıkar.

3. Tagar Kültürü (MÖ 800 - MS 1. yy)

• Coğrafi Konum: Yenisey Nehri çevresi, Hakasya bölgesi
• Önemi: Diğer kültür merkezlerine göre daha gelişmiş bir yapıya sahiptir.
• Ekonomi: Tarım, hayvancılık, madencilik, avcılık ve balıkçılık yapılmıştır.
• Kültürel Özellikler:
  • Ölüler, mezarlara eşyalarıyla birlikte gömülmüştür (ahiret inancı).
  • Madencilikte ileri bir seviyededirler.
  • Tunç ve demirden silahlar kullanılmıştır.
• KPSS İçin: Gelişmişliği ve farklı ekonomik faaliyetleriyle ilgili sorularda karşımıza çıkar.

4. Andronova Kültürü (MÖ 2000 - 1200)

• Coğrafi Konum: Hazar Denizi'nin doğusu, Altay Dağları, Tanrı Dağları
• Önemi: Türklerin ataları tarafından oluşturulan kültür olarak kabul edilir.
• Ekonomi: Göçebe hayvancılık gelişmiştir.
• Kültürel Özellikler:
  • Taş ve tunçtan yapılmış aletler bulunmuştur.
  • Kurgan tipi mezarlar kullanılmıştır.
  • Savaşçılık ruhuna sahiptirler.
• KPSS İçin: Türklerin kökeni ve göçebe yaşamla ilgili sorularda önemlidir.

5. Karasuk Kültürü (MÖ 1200 - 700)

• Coğrafi Konum: Altay ve Tanrı Dağları çevresi
• Önemi: Demiri diğer kültür merkezlerine göre daha erken işleyen bir merkezdir.
• Ekonomi: Demircilik, tarım ve hayvancılık gelişmiştir.
• Kültürel Özellikler:
  • Demirden yapılmış silahlar ve eşyalar bulunmuştur.
  • Hayvan figürleri ile süslemeler yapılmıştır.
• KPSS İçin: Demir işçiliğinin başlangıcı ve savaşçılık ruhu ile ilgili sorularda önemlidir.

6. Kelteminar Kültürü (MÖ 3000 - 1700)

• Coğrafi Konum: Aral Gölü ve Ceyhun Nehri çevresi
• Önemi: Balıkçılık ve avcılıkla uğraşan kültür merkezidir.
• Ekonomi: Avcılık, balıkçılık ve tarımla geçim sağlamışlardır.
• Kültürel Özellikler:
  • Kemik ve taştan yapılmış balık oltaları ve av aletleri bulunmuştur.
  • Yerleşik yaşama geçişin izleri görülmektedir.
• KPSS İçin: Balıkçılık ve avcılıkla ilgili sorularda karşımıza çıkar.

Kültür Merkezlerinin Karşılaştırılması:

Kültür Merkezi	Coğrafya	Özelliği	Geçim Kaynakları	KPSS Notu
Afanesyova	Güney Sibirya	En eski kültür	Tarım, avcılık	İlk Türk kültür merkezi
Anav	Türkmenistan	Atın evcilleştirilmesi	Tarım, hayvancılık	Atçılıkla ilgili sorularda önemli
Tagar	Yenisey	En gelişmiş kültür	Tarım, madencilik	Gelişmiş ekonomi ve teknoloji
Andronova	Altay Dağları	Türklerin ataları	Göçebe hayvancılık	Türklerin kökeniyle ilgili sorularda çıkar
Karasuk	Altay-Tanrı Dağları	Demir işleme	Tarım, demircilik	Demir işçiliğiyle ilgili sorularda önemli
Kelteminar	Aral Gölü	Balıkçılık, avcılık	Avcılık, balıkçılık	Yerleşik yaşama geçiş izleri

---

KPSS İçin Öneriler:

• Kültür merkezlerinin özelliklerini ezberlerken coğrafi konumlarına dikkat edin.
• Özellikle "ilk" olan bilgileri öğrenmek önemli: Türklerin ataları - Andronova, Atın evcilleştirilmesi - Anav gibi.
• Karşılaştırmalı sorulara hazırlıklı olun. Özellikle gelişmişlik düzeylerini ve farklı ekonomik faaliyetleri kavrayın.

İşte "Orta Asya Kültür Merkezleri" konusuyla ilgili soru-cevaplar:

Soru 1: Türklere ait en eski kültür merkezi hangisidir?
Cevap: Afanesyova Kültürü.

Soru 2: Atın ilk kez görüldüğü kültür merkezi hangisidir?
Cevap: Anav Kültürü.

Soru 3: Diğer kültür merkezlerine göre daha gelişmiş olan kültür merkezi hangisidir?
Cevap: Tagar Kültürü.

Soru 4: Türklerin ataları tarafından oluşturulan kültür merkezi hangisidir?
Cevap: Andronova Kültürü.

Soru 5: Demiri diğer kültür merkezlerine göre daha erken işleyen kültür merkezi hangisidir?
Cevap: Karasuk Kültürü.

Soru 6: Balıkçılık ve avcılıkla uğraşan kültür merkezi hangisidir?
Cevap: Kelteminar Kültürü.