📌 Osmanlı Devleti'nin Duraklama Dönemi 

Duraklama Dönemi (1579-1699)

Duraklama Dönemi, Osmanlı Devleti'nin fetihlerde yavaşlamaya başladığı ve içte çeşitli sorunlarla boğuştuğu bir süreçtir. Sokullu Mehmet Paşa’nın 1579’daki ölümünden Karlofça Antlaşması’na (1699) kadar devam etmiştir. Bu dönem, devletin askerî, ekonomik ve idarî yapısında önemli değişimlerin yaşandığı bir süreçtir.

🛑 Duraklama Döneminin Genel Özellikleri

• Fetihlerdeki yavaşlama ve toprak kayıplarının başlaması.
• Devlet otoritesinde zayıflamalar, merkezi yönetimin bozulması.
• Ekonomik sorunlar ve gelirlerin azalması.
• Yeniçeri Ocağı'nın bozulması ve askeri başarısızlıklar.
• Saray kadınlarının devlet işlerine karışmaya başlaması.
• Rüşvet ve iltimas gibi yozlaşmaların artması.
• İsyanlar ve otorite boşlukları.

⚔️ Duraklamanın Askerî Nedenleri

1. Doğal Sınırlara Ulaşılması:

   • Osmanlı Devleti, coğrafi olarak genişleyebileceği doğal sınırlara ulaşmıştır.
   • Avusturya ve İran gibi güçlü devletlerle yapılan savaşlarda başarı sağlanamamıştır.

2. Yeniçeri Ocağı'nın Bozulması:

   • Yeniçeriler, askerlik dışında işlerle uğraşmaya başlamıştır.
   • "Ocak, devlet içindir" anlayışı, "Devlet, ocak içindir" anlayışına dönüşmüştür.
   • Yeniçeriler, sık sık ayaklanarak devlet otoritesini zayıflatmışlardır.
   • Yeniçeri Ocağı'na devşirme sistemi dışında kişiler alınmıştır, bu da disiplinsizliği artırmıştır.

3. Uzun Süren ve Maliyetli Savaşlar:

   • Avusturya, İran ve Rusya ile uzun süren savaşlar yaşanmıştır.
   • Bu savaşlar, devletin maliyesini zorlamış ve askerî yıpranmaya neden olmuştur.

💰 Duraklamanın Ekonomik Nedenleri

1. Ekonominin Bozulması:

   • Savaşların maliyeti ve ganimet gelirlerinin azalması ekonomik sorunlara yol açmıştır.
   • Tımar sistemi bozulmuş, köylüler toprağını terk ederek şehirlere göç etmiştir.
   • Kapitülasyonlar ve ticaret yollarının değişmesi ekonomik yapıyı olumsuz etkilemiştir.
   • İltizam sistemi yaygınlaşmış, vergiler artırılmış ve halk ekonomik olarak zorlanmıştır.

2. Saray Masraflarının Artması:

   • Padişahların ve sarayın aşırı harcamaları, ekonomik sıkıntıları artırmıştır.
   • Harem ağalarının ve saray kadınlarının müdahaleleriyle rüşvet ve israf artmıştır.

👑 Duraklamanın Yönetimsel ve Sosyal Nedenleri

1. Tecrübesiz Padişahlar:

   • III. Mehmet'ten sonra tahta çıkan padişahlar, çocuk yaşta veya tecrübesizdir.
   • Devlet işlerinden uzak büyümeleri, yönetimde aksamalara neden olmuştur.
   • Şehzadelerin "kafes sistemi" ile yetiştirilmesi devlet deneyimlerini azaltmıştır.

2. Kadınların ve Saray Ağalarının Yönetimde Etkisi:

   • Kadınlar Saltanatı olarak bilinen bu dönemde, valide sultanlar ve harem ağaları devlet işlerine karışmıştır.
   • Valide Kösem Sultan gibi bazı valide sultanlar yönetimde büyük etkiler bırakmıştır.

3. Rüşvet ve İltimasın Artması:

   • Devlet görevlerine bilgi ve yetenek yerine, rüşvetle atamalar yapılmıştır.
   • Devlet memurlukları satılmış, bu da yönetimdeki disiplinsizliği artırmıştır.

4. İç İsyanların Artması:

   • Celali İsyanları: Anadolu'da ekonomik zorluklar ve tımar sisteminin bozulması nedeniyle çıkmıştır.
   • Yeniçeri İsyanları: Yeniçerilerin maaşlarının düşmesi ve disiplinsizlik nedeniyle çıkmıştır.
   • Eyalet İsyanları: Taşradaki yönetim boşlukları ve kötü yönetimler nedeniyle çıkmıştır.

5. Medreselerde Eğitimin Bozulması:

   • Medreselerde pozitif bilimlerin (matematik, astronomi vb.) yerini dini eğitimlerin alması, bilimsel gelişmeyi engellemiştir.
   • Beşik ulemalığı (babadan oğula geçen medrese eğitimi) sistemiyle yeteneksiz kişiler yönetici olmuştur.

🔥 Duraklama Döneminin Önemli Sonuçları

• Devletin askerî ve ekonomik yapısında önemli bozulmalar yaşanmıştır.
• Osmanlı Devleti, savunma pozisyonuna geçmiştir.
• Avrupa'nın bilim, sanat ve teknoloji alanında ilerlemesine karşılık Osmanlı Devleti geri kalmıştır.
• Karlofça Antlaşması (1699) ile Osmanlı Devleti'nin ilk büyük toprak kayıpları yaşanmıştır.
• Bu dönem, Osmanlı’nın yavaş yavaş gerileme dönemine geçişine zemin hazırlamıştır.

📚 KPSS İçin Önemli Notlar:

• Karlofça Antlaşması (1699), Osmanlı'nın Duraklama Dönemi'ni bitiren ve Gerileme Dönemi'ni başlatan antlaşmadır.
• Celali İsyanları, Anadolu'daki sosyo-ekonomik sorunların en belirgin göstergesidir.
• Duraklama Dönemi'nde Avrupa, Rönesans ve Reform hareketleriyle bilim ve teknolojide ilerlerken, Osmanlı gelenekçi yapısını korumuştur.