Osmanlı Devleti'nin Duraklama Döneminde Dış İlişkileri

 

📌 Osmanlı Devleti'nin Duraklama Döneminde Dış İlişkiler

Duraklama Dönemi'nde Osmanlı Devleti'nin Dış Politikası

Duraklama Dönemi'nde Osmanlı Devleti, fetih politikalarındaki başarısızlıklar, askerî ve ekonomik zorluklar nedeniyle dış politikada savunmacı bir tutum sergilemeye başlamıştır. Bu dönemde Venedik, İran, Rusya, Lehistan ve Avusturya ile önemli ilişkiler ve savaşlar yaşanmıştır.

⚔️ Osmanlı-Venedik İlişkileri

• IV. Mehmet Dönemi'nde sadrazam olan Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, 1669 yılında Girit Adası'nı fethetmiştir.
• Girit'in Fethi, 24 yıl süren uzun bir kuşatmanın sonucunda gerçekleşmiştir.
• Bu fetih, Osmanlı-Venedik savaşlarının son bulmasına neden olmuş ve Osmanlı'nın Doğu Akdeniz'deki hâkimiyetini pekiştirmiştir.
• Girit’in fethi, Osmanlı’nın denizlerdeki son büyük başarısı olarak kabul edilir.

🛡️ Osmanlı-İran İlişkileri

Osmanlı Devleti'nin İran (Safevi) Devleti ile ilişkileri, çoğunlukla doğudaki sınır sorunları ve mezhepsel çatışmalar nedeniyle gergin geçmiştir.

1. Ferhat Paşa Antlaşması (1590):

   • III. Murat Dönemi'nde imzalanmıştır.
   • Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti, doğuda en geniş sınırlara ulaşmıştır.
   • Kafkaslar, Azerbaycan ve Dağıstan Osmanlı topraklarına katılmıştır.

2. Nasuh Paşa Antlaşması (1612):

   • I. Ahmet Dönemi'nde imzalanmıştır.
   • Osmanlı Devleti, ilk kez doğuda toprak kaybetmiştir.
   • Ferhat Paşa Antlaşması ile alınan yerler İran’a geri verilmiştir.

3. Serav Antlaşması (1618):

   • Osmanlı-İran savaşlarını sona erdirmiştir.
   • Osmanlı Devleti, Nasuh Paşa Antlaşması'ndaki sınırları kabul etmiştir.

4. Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639):

   • IV. Murat Dönemi'nde imzalanmıştır.
   • Bu antlaşma ile bugünkü Türkiye-İran sınırı büyük ölçüde belirlenmiştir.
   • İran ile Osmanlı arasında kalıcı bir barış ortamı sağlanmıştır.

❄️ Osmanlı-Rusya İlişkileri

• Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan ilk önemli antlaşma Bahçesaray (Çehrin) Antlaşması'dır (1681).
• Osmanlılar, bu antlaşma ile Rusya'nın Karadeniz'e inme çabalarını durdurmaya çalışmıştır.
• Bu dönemdeki ilişkilerde, Rusya'nın Karadeniz’e inme isteği ve Kırım Hanlığı'nın durumu belirleyici olmuştur.

🛡️ Osmanlı-Lehistan İlişkileri

• II. Osman (Genç Osman) döneminde Lehistan üzerine sefer düzenlenmiştir.
• IV. Mehmet Dönemi'nde imzalanan Bucaş Antlaşması (1672), Osmanlı Devleti’nin batıdaki en geniş sınırlarına ulaştığı antlaşmadır.
• Bu antlaşma ile Podolya Osmanlı’ya bırakılmış, Lehistan yıllık vergiye bağlanmıştır.
• Bucaş Antlaşması, Osmanlı'nın Avrupa’daki son büyük başarısı olarak kabul edilir.

🏰 Osmanlı-Avusturya İlişkileri

• III. Mehmet Dönemi'nde Eğri Kalesi fethedilmiştir. Bu zaferle III. Mehmet'e Eğri Fatihi unvanı verilmiştir.
• Zitvatorok Antlaşması (1606):
  • Bu antlaşmayla Osmanlı'nın Avusturya üzerindeki siyasi üstünlüğü sona ermiştir.
  • Avusturya Arşidükü, Osmanlı padişahına eşit kabul edilmiştir.
• II. Viyana Kuşatması (1683):
  • Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından yapılmıştır.
  • Kuşatma başarısız olmuş ve Osmanlı ordusu büyük bir yenilgi almıştır.
  • Bu yenilgi, Avrupa’da “Türklerin Avrupa’dan atılması” düşüncesini canlandırmış ve Kutsal İttifak kurulmuştur.
• Karlofça Antlaşması (1699):
  • Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya ile imzalanmıştır.
  • Osmanlı Devleti, Batı'da büyük toprak kaybı yaşamıştır.
  • Macaristan, Erdel, Podolya ve Mora kaybedilmiştir.
  • Osmanlı Devleti ilk kez yabancı devletlerin ara buluculuğunu kabul etmiştir.
  • Osmanlı'nın Gerileme Dönemi'ni başlatan antlaşmadır.

📝 Duraklama Dönemi'nde Dış Politikanın Sonuçları:

• Osmanlı Devleti'nin askeri ve siyasi üstünlüğü sona ermiştir.
• Avrupa, Osmanlı'nın zayıfladığını fark etmiş ve Kutsal İttifaklar oluşturarak Osmanlı topraklarını hedef almıştır.
• Osmanlı-Avusturya savaşlarının sonunda yapılan Karlofça Antlaşması, Osmanlı'nın toprak kayıplarını hızlandırmıştır.
• İran'la yapılan Kasr-ı Şirin Antlaşması, bugünkü Türkiye-İran sınırını büyük oranda belirlemiştir.
• Osmanlı-Rusya ilişkilerinde, Rusya'nın Karadeniz'e inme isteği belirleyici olmuştur.

💡 KPSS İçin Önemli Notlar:

• Karlofça Antlaşması (1699): Batı'da toprak kaybedilen ilk antlaşmadır.
• Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639): Türkiye-İran sınırının bugünkü şeklini belirlemiştir.
• Zitvatorok Antlaşması (1606): Osmanlı'nın Avusturya üzerindeki siyasi üstünlüğünü kaybettiği antlaşmadır.
• Bucaş Antlaşması (1672): Osmanlı'nın batıdaki en geniş sınırlara ulaştığı antlaşmadır.
• Bahçesaray Antlaşması (1681): Osmanlı-Rusya arasındaki ilk resmi antlaşmadır.