Saltuklular

Saltukluların Kuruluşu

• Kurucusu: Ebü'l-Kāsım İzzeddin Saltuk Bey
• Kuruluş Tarihi: 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra, 11. yüzyılın sonlarında
• Başkent: Erzurum
• Kurulduğu Bölge: Doğu Anadolu Bölgesi, özellikle Erzurum ve çevresi
• Önemi: Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliğidir. Bu yüzden Türk-İslam tarihi açısından büyük öneme sahiptir.

Siyasi Tarih ve Gelişmeler

• Malazgirt Zaferi’nden sonra Anadolu’ya göç eden Türkmenler tarafından kurulmuşlardır.
• Bizans İmparatorluğu ile mücadele ederek Erzurum ve çevresinde güçlü bir hakimiyet kurmuşlardır.
• Gürcülerle mücadele etmişler ve zaman zaman başarılar elde etmişlerdir.
• Bölgeye yerleşen diğer Türkmen beylikleriyle dönem dönem çatışmalar yaşamışlardır.
• Moğol istilası öncesinde güç kaybetmiş ve İlhanlıların hâkimiyeti altına girmişlerdir.
• 13. yüzyılın başlarında Anadolu Selçuklu Devleti'nin himayesine girmiştir.

Saltukluların Kültür ve Medeniyete Katkıları

Saltuklular, Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli rol oynamışlardır. Bölgedeki Türk-İslam kültürünün gelişimine katkıda bulunmuşlardır.

Mimari ve Sanat

Saltuklular, mimari eserler bırakarak bölge kültürüne katkı sağlamışlardır. Bu eserler, dönemin sanat anlayışını yansıtan önemli yapılar olarak dikkat çeker.

Önemli Eserleri:

• Üç Kümbetler: Erzurum’da yer alan bu kümbetler, anıt mezar niteliğindedir. Anadolu’daki ilk Türk-İslam mezar yapıları arasında yer alır.
• Tepsi Minare: Erzurum’da bulunan bu minare, Saltuklular döneminde yapılmıştır.
• Mama Hatun Kümbeti: Tercan’da yer alan bu kümbet, Saltuklu prensesi Mama Hatun adına yapılmıştır. Aynı bölgede bir hamam ve kervansaray da bulunmaktadır.
• Kale Camii: Erzurum Kalesi’nin içinde yer alan camidir. Kale ve cami, bölgedeki askeri ve dini yapının göstergelerindendir.

Saltuklu Devleti'nin Yıkılışı

• 13. yüzyılın başlarında Anadolu Selçuklu Devleti'nin hâkimiyeti altına girmiştir.
• Moğol istilası ve İlhanlı hâkimiyeti döneminde güçlerini tamamen kaybetmişlerdir.
• Bölgedeki Gürcü akınları ve Moğolların saldırıları sonucunda devlet sona ermiştir.

KPSS İçin Özet

Konu	Bilgi
Kurucusu	Ebü'l-Kāsım İzzeddin Saltuk Bey
Başkent	Erzurum
Kuruluş Dönemi	Malazgirt Savaşı sonrası
Önemi	Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliği
Önemli Eserler	Üç Kümbetler, Tepsi Minare, Mama Hatun Kümbeti, Kale Camii
Yıkılış Sebepleri	Anadolu Selçuklu hâkimiyeti, Moğol istilası

📌 KPSS Tarih için önemli not: Saltuklular, Anadolu'nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında öncüdür. İlk Türk beyliği oldukları için sınavlarda sıklıkla sorulabilir. Özellikle mimari eserleri ve başkentlerinin Erzurum olduğu unutulmamalıdır.