Teşkilat-ı Esasiye Kanunu

 

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1921 Anayasası)

Genel Bilgiler:

• Teşkilat-ı Esasiye, Türkiye Devleti'nin ilk anayasasıdır ve 20 Ocak 1921 tarihinde kabul edilmiştir.
• Toplamda 23 madde ve 1 ek maddeden oluşmaktadır.
• Yumuşak bir anayasadır, yani değiştirilmesi diğer anayasalara göre daha kolaydır.
• Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki yürürlükte en kısa kalan anayasadır.
• Laik bir anayasa değildir. Din ve devlet işleri birbirinden ayrılmamıştır.
• 1923'te yapılan değişiklikle "Devletin rejimi Cumhuriyet'tir." maddesi eklenmiştir. Bu değişiklikle Cumhuriyet resmen ilan edilmiştir.

Teşkilat-ı Esasiye'nin Özellikleri:

1. Egemenlik anlayışı: Egemenlik kayıtsız şartsız millete aittir. Bu, saltanat anlayışının sona erdiğinin bir göstergesidir.
2. Meclis üstünlüğü: Yasama ve yürütme yetkileri TBMM'nin elindedir. Kuvvetler birliği ilkesi benimsenmiştir.
3. Devlet başkanlığı: Anayasada Cumhurbaşkanlığı makamı yoktur. Devletin başkanı, Meclis Başkanı'dır.
4. Bölgesel yönetim: Yerel yönetimlere özerklik verilmiştir. Bu durum merkeziyetçilikten uzak, demokratik bir yapıya işaret eder.
5. Yargı bağımsızlığı: Bağımsız mahkemelerin varlığı öngörülmüştür.
6. Seçim sistemi: Seçimler 2 yılda bir yapılır. Seçimlerde genel oy esas alınmaz, kadınlara oy hakkı verilmemiştir.

Teşkilat-ı Esasiye'nin Önemi:

• Milli egemenlik ilkesini temel alarak halkın iradesini öne çıkarmıştır.
• Saltanatın kaldırılmasına ve Cumhuriyet'in ilanına zemin hazırlamıştır.
• Mustafa Kemal'in liderliğinde kurulan yeni devletin hukukî temelini oluşturmuştur.
• Halkçılık ve milliyetçilik ilkeleri doğrultusunda şekillenmiştir.

1923 Değişiklikleri:

• Anayasaya "Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyet'tir." maddesi eklenmiştir.
• Cumhurbaşkanlığı makamı oluşturulmuş ve Mustafa Kemal Atatürk Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
• Başbakanlık makamı kurulmuştur.