Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme

 

🌆 Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme

Bu konu, KPSS coğrafya kapsamında önemli bir yer tutar. Nüfusun özellikleri, dağılışı, yoğunluğu ve yerleşme biçimleri; sosyo-ekonomik gelişmişliği anlamak için temel bilgiler sunar.

📊 Türkiye'de Nüfusun Özellikleri

🔹 Genel Bilgiler:

• İlk Nüfus Sayımı: Osmanlı döneminde II. Mahmut döneminde yapılmıştır.
• Cumhuriyet Dönemindeki İlk Nüfus Sayımı: 1927 yılında gerçekleştirilmiştir.
• Son Genel Nüfus Sayımı: 2000 yılında yapılmış ve ardından 2007 yılında Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'ne geçilmiştir.
• Türkiye’nin Nüfusu: Sürekli artış göstermektedir.
• Nüfus Artış Hızı En Fazla: 1955-1960 döneminde.
• Nüfus Artış Hızı En Az: 1940-1945 döneminde II. Dünya Savaşı nedeniyle.

📌 Nüfus İstatistikleri ve Dağılımı

🔥 Nüfus Yoğunluğunun En Fazla Olduğu İl: İstanbul

❄️ Nüfus Yoğunluğunun En Az Olduğu İl: Tunceli

👶 Genç Nüfus Oranının En Yüksek Olduğu İl: Şanlıurfa

👵 Yaşlı Nüfus Oranının En Yüksek Olduğu İl: Sinop

🏙️ Nüfus Miktarının En Fazla Olduğu İller:

1. İstanbul
2. Ankara
3. İzmir
4. Bursa
5. Antalya

🏡 Nüfus Miktarının En Az Olduğu İller:

1. Bayburt
2. Tunceli
3. Ardahan
4. Gümüşhane
5. Kilis

🌳 Yerleşmeyi Etkileyen Faktörler

🔹 Doğal Faktörler:

• İklim: Yağış miktarı, sıcaklık, nem oranı yerleşimi etkiler. Akdeniz ve Ege kıyılarında yoğun yerleşim görülürken, Doğu Anadolu'da iklim zorlukları nedeniyle seyrek nüfus görülür.
• Yer Şekilleri: Dağlık ve engebeli araziler seyrek nüfuslanır. Ovalar ve düzlükler ise yoğun yerleşim alanlarıdır.
• Toprak Verimliliği: Verimli tarım arazileri yerleşimi artırır. Çukurova, Gediz ve Büyük Menderes ovaları gibi.
• Su Kaynakları: Akarsu kenarları ve göl çevreleri yerleşim için tercih edilir.
• Bitki Örtüsü: Yoğun ormanlık alanlar yerleşim için uygun olmayabilir.

🔹 Beşeri Faktörler:

• Sanayi ve Ticaret: İstanbul, İzmir ve Bursa gibi sanayi ve ticaretin geliştiği bölgeler yoğun nüfusludur.
• Tarım: Tarıma elverişli bölgeler kırsal yerleşimi destekler.
• Turizm: Antalya, Muğla gibi turizm merkezleri yoğun nüfuslanır.
• Ulaşım: Karayolu, demiryolu ve limanların bulunduğu bölgeler daha yoğundur.
• Yeraltı Kaynakları: Maden şehirleri (Zonguldak, Batman) göç alır ve yoğun nüfusa sahiptir.

🏙️ Nüfus Yoğunlukları Türleri

1. Aritmetik Nüfus Yoğunluğu:

Nüfusun toplam yüzölçüme bölünmesiyle bulunur.

• En fazla olduğu bölge: Marmara Bölgesi
• En az olduğu bölge: Doğu Anadolu Bölgesi

2. Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu:

Nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle hesaplanır.

• Tarım alanlarının dar olduğu yerlerde yüksektir: Marmara Bölgesi
• Tarım alanlarının geniş olduğu İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da düşüktür.

3. Tarımsal Nüfus Yoğunluğu:

Tarımla uğraşan nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle hesaplanır.

• Doğu Anadolu ve Karadeniz’de tarımsal yoğunluk fazladır.
• Marmara ve İç Anadolu’da düşük düzeydedir.

🛠️ Yerleşme Türleri ve Şehirler:

🔹 Küçük Şehirler:

Nüfusu 10 bin - 100 bin arasındadır.

🔹 Orta Büyüklükteki Şehirler:

Nüfusu 100 bin - 750 bin arasındadır.

🔹 Büyük Şehirler:

Nüfusu 750 bin - 1 milyon arasındadır.

🔹 Metropol Şehirler:

Nüfusu 1 milyon - 10 milyon arasındadır. İstanbul bu kategoride yer alır.

📚 KPSS İçin Önemli Notlar:

• Göçler: İç göçlerin ekonomik nedenlere dayanması, dış göçlerin ise siyasi nedenlerle gerçekleşmesi.
• Yoğun Nüfuslu Yerler: İstanbul, İzmir, Ankara gibi büyük şehirler.
• Seyrek Nüfuslu Yerler: Doğu Anadolu’nun dağlık alanları, Menteşe Yöresi gibi coğrafi zorlukların olduğu yerler.
• Ekonomik ve Beşeri Faktörlerin Önemi: Sanayi, ticaret, turizm ve eğitim merkezleri göç alır ve nüfus yoğunluğunu artırır.