Türkiye'de Sıcaklık ve Dağılımı

 

🔥 Türkiye'de Sıcaklık ve Dağılımı - Detaylı Konu Anlatımı

Sıcaklık, iklimin temel unsurlarından biri olup Türkiye'nin iklim özelliklerini anlamak için önemli bir faktördür. Sıcaklık dağılımını etkileyen faktörler, Türkiye'nin farklı bölgelerinde farklı iklim tiplerinin görülmesine neden olur. KPSS Coğrafya sınavında Türkiye'nin sıcaklık özellikleri, sıcaklık dağılışını etkileyen faktörler ve bölgesel farklılıklar üzerinde durulmaktadır.

📌 Sıcaklık ve Dağılımını Etkileyen Faktörler

Türkiye'nin sıcaklık dağılımı çeşitli doğal ve coğrafi etkenlere bağlı olarak şekillenir. Bu faktörler matematiksel ve özel konum etkileri olarak ikiye ayrılır.

🧮 1. Matematiksel Konum

• Türkiye, 36°-42° Kuzey enlemleri arasında yer alır. Bu nedenle güneyden kuzeye doğru sıcaklık azalır.
• Ekvatora yakın olan güney bölgeleri daha sıcakken, kuzeyde sıcaklık daha düşüktür.
• Kış aylarında batı rüzgarları ve cephe yağışları ile ılımanlaşma yaşanır.

🌐 2. Özel Konum

Türkiye'nin sıcaklık dağılışını etkileyen özel konum faktörleri şunlardır:

a) Yükselti

• Türkiye'nin ortalama yükseltisi yüksektir (1.132 metre).
• Yükselti arttıkça sıcaklık azalır. Bu nedenle Doğu Anadolu Bölgesi'nde sıcaklıklar düşüktür.
• Batıdan doğuya doğru yükselti artar ve buna bağlı olarak sıcaklıklar azalır.

🔹 Örnek: Erzurum-Kars platosu, Türkiye'nin en yüksek ve en soğuk alanlarından biridir.

b) Karasallık ve Denizellik

• Denizellik: Denizler sıcaklığı dengeler, kıyılarda sıcaklık farkı azdır.
• Karasallık: İç bölgelerde sıcaklık farkları fazladır. Yazlar çok sıcak, kışlar çok soğuktur.
• Marmara ve Ege kıyıları denizellikten daha çok etkilenirken, İç Anadolu ve Doğu Anadolu karasallık etkisi altındadır.

c) Rüzgarlar

• Güneyden Esen Rüzgarlar (Sıcak Rüzgarlar):
  • Lodos, Kıble: Akdeniz üzerinden gelir, sıcaklığı artırır.
• Kuzeyden Esen Rüzgarlar (Soğuk Rüzgarlar):
  • Karayel, Yıldız, Poyraz: Karadeniz ve Sibirya üzerinden gelir, sıcaklığı düşürür.

d) Basınç ve Nem

• Türkiye, genel olarak Alçak Basınç Kuşağı’nda yer aldığı için sıcaklıklar genel olarak ılımandır.
• Kıyılardaki yüksek nem, sıcaklık farklarını dengelerken, iç bölgelerdeki düşük nem oranı sıcaklık farklarını artırır.

e) Eğim ve Bakı

• Dağların güney yamaçları (bakı) güneş ışınlarını daha dik aldığı için daha sıcaktır.
• Kuzey yamaçları daha soğuktur.
• İç bölgelerde güney yamaçlarındaki yerleşim yerleri daha sıcaktır.

🌡️ Türkiye'nin Sıcaklık Kuşakları

Türkiye’de sıcaklık dağılışı, yıl içinde mevsimlere göre değişir. Bölgelere göre sıcaklık farklılıkları görülür.

🔴 Kış Aylarında Sıcaklık Dağılışı

• En düşük sıcaklıklar: Doğu Anadolu Bölgesi (Erzurum, Kars, Ağrı)
• Ilık kışlar: Akdeniz ve Ege kıyıları
• Orta sıcaklıklar: Marmara ve Batı Karadeniz

🔵 Yaz Aylarında Sıcaklık Dağılışı

• En yüksek sıcaklıklar: Güneydoğu Anadolu Bölgesi (Şanlıurfa, Diyarbakır)
• Serin yazlar: Karadeniz kıyıları
• Orta sıcaklıklar: İç Anadolu ve Marmara Bölgesi

📊 Türkiye'de Yıllık Sıcaklık Ortalamaları

Bölge	Yıllık Ortalama Sıcaklık (°C)	Kış Ayları (°C)	Yaz Ayları (°C)
Akdeniz Bölgesi	18 - 20	10 - 12	30 - 35
Karadeniz Bölgesi	12 - 15	5 - 7	25 - 28
İç Anadolu Bölgesi	10 - 12	-2 - 2	25 - 30
Doğu Anadolu Bölgesi	6 - 10	-10 - -5	20 - 25
Güneydoğu Anadolu	18 - 20	5 - 8	35 - 40
Marmara Bölgesi	12 - 16	2 - 5	28 - 32

🔎 Türkiye'de Sıcaklıkla İlgili Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• En yüksek sıcaklıklar: Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Şanlıurfa.
• En düşük sıcaklıklar: Erzurum - Kars Platosu, Ağrı.
• Yaz sıcaklık farkı en az: Karadeniz kıyıları.
• Kış sıcaklık farkı en az: Akdeniz kıyıları.
• İç bölgelerde günlük sıcaklık farkı yüksektir çünkü nem oranı düşüktür.
• İklim çeşitliliği nedeniyle tarım ürünleri çeşitliliği fazladır.

🎯 KPSS'de Sıcaklık Konusuna Yönelik Sorular

• "Türkiye'nin güneyinden kuzeyine gidildikçe sıcaklık neden azalır?" (Enlem etkisi)
• "İç Anadolu Bölgesi'nde yıllık sıcaklık farklarının fazla olmasının sebebi nedir?" (Karasallık etkisi)
• "Karadeniz kıyılarında sıcaklık farklarının az olmasının nedeni nedir?" (Denizellik ve yüksek nem)
• "Doğu Anadolu Bölgesi'nde kış aylarında sıcaklıkların çok düşük olmasının sebebi nedir?" (Yükselti ve karasallık)